Wim van de Laar
Uit: Tijdschrift voor yoga van de Vereniging Yogadocenten Nederland (VYN), september 2018, www.yoganederland.nl
Ergens in een afgelegen stad in het verre Rusland, in de donkere kelder van een ommuurd, kleurloos opgetrokken villapand spinnen ongure types verhalen vol duivelse onwaarheden. Klinkt de leugen geolied, dan posten ze deze op het wereldwijde web, waar de argeloze burger zijn nieuws vergaart. De snoodaards zijn gewiekst en hebben zich stevig weten te nestelen in de grote informatiestroom. Hun tentakels grissen naar alles wat de mensen mogelijk ter ore komt. Niemand weet nog wat werkelijk is en wat niet.
Het is een hele onderneming deze verhalen te ontzenuwen. De een zegt dit, de ander dat. Liefst versluierend en niet te opzichtig, de belangen verborgen achter weelderig gepraat. Hoe vind je als rechtgeaard burger nog iets van waarheid als de wereld bedolven ligt onder leugens? Als alles wat je ziet, steeds met een soort schimmigheid gepaard gaat en je geen verbanden meer ziet, geen hoe of wat of waartoe.
Een moedig antwoord op deze verwarring klinkt op uit oude geschriften als de Upanishads, het antwoord dat vraagt dat je in jezelf iets terug verovert. Je hebt iets nodig waardoor je tegen valsheid bent opgewassen. Dat iets heet ‘liefde voor waarheid’. Vanuit het beminnen van de waarheid — ook al ken je haar nog niet — kan ze naar je toekomen. Waarheidsliefde (satya) staat niet op zich. Ze gaat samen met andere grootste dingen als geweldloosheid, vriendelijkheid, mededogen, stevigheid en de beëindiging van de ‘ik-monoloog’. Niet makkelijk dus.
Het is wonderlijk dat wat waar is voor iedereen verschillend is. Zo zeggen we dat. Iedereen heeft zijn eigen waarheid. Toch kan het niet anders dan dat er iets is wat waar en werkelijk is voor iedereen, of je nou groen of geel bent, of dat je nu gelooft in dit of in dat, of in niets.
Een bekend ‘feit’ is dat wat buiten gebeurt zich ook binnen afspeelt. Ergens in onszelf spinnen we onze ogenschijnlijke waarheden. Soms weet je zelfs heel goed dat ‘jouw waarheid’ ernaast zit, maar houd je toch aan je mening of ‘gelijk’ vast.
Waarheidsliefde brengt onherroepelijk de ontmaskering van dat onechte zelf, hoe groot of klein ook. Dat kan tot aardige protesten leiden. Nepnieuws brengt soms heel wat mensen op de been.
[1] Reporters with various forms of “fake news“ (1894) — illustration by Frederick Burr Opper
