Prehistorie <—> historie en spiltijd

Hoofdredactie

Ether — wegen van de quintessence — Prehistorie <—> historie en spiltijdSpiltijd van culturenModern <—> postmodernOost <—> West – uitwisselingNoord <—> Zuid – uitwisseling

Prehistorie

In de verschillende culturen uit Oost en West, Noord en Zuid is er een prehistorische periode geweest van mondelinge overlevering. Op basis van de betekenis van artefacten, zoals potten en (stenen) messen, grafheuvels, monumenten en tempels, van de schilderingen van dierfiguren op rotsen en grotwanden in Australië, Europa en Afrika tracht men de evolutie van culturen te reconstrueren, bijvoorbeeld van een matriarchale naar een patriarchale culturele ordening.

Historie

De historische periode begint met de reconstructie en ontcijfering van tekens en tekensystemen. Bijvoorbeeld: de kleitabletten van de Mesopotamische beschaving rond de Eufraat en de Tigris, de runen van Noordse volkeren, de hiërogliefen van Egypte, de pictogrammen van de Azteken.

Spiltijd

Vanaf acht eeuwen voor onze jaartelling is er een overgang waarneembaar, waarin mythische, helden- en godenverhalen, magische praktijken en (offer-)rituelen van mondeling overgeleverde verhalen zijn opgetekend en als richtinggevend gaan gelden voor de betreffende cultuur.
Zo zijn de hindoeïstische mythen, helden- en godenverhalen door een priesterkaste en de Griekse mythen en heldenverhalen van de Odyssee in het middellandse zeegebied eeuwenlang eerst door de verhalenvertellers van generatie op generatie doorgegeven en pas vanaf een bepaalde periode opgetekend.
Vaak werden ze door een religieuze, culturele of intellectuele elite tot een canon bestempeld en als machtsinstrument gehanteerd in de culturele- en spiritueel-religieuze gemeenschappen in de eeuwen van relatief gescheiden cultuurgebieden in Oost en West, Noord en Zuid.

Dit breukvlak in de geschiedenis ging samen met een overgang van een matrilineaire naar een patriarchale culturele ordening. Waar bij nomadische culturen met de jagers en verzamelaars (de mannen) er een matriarchale opvolging gebruikelijk was, ontstond er een hiërarchische ordening langs patriarchale lijnen ten behoeve van het in stand houden van families en clans door erfopvolging van vader op zoon. Deze ontwikkeling ging hand in hand met de opkomst van diverse stadsculturen. In die zin wordt er van een Spiltijd gesproken, Achsenzeit, een door de Zwitserse filosoof Karl Jaspers bekend geworden naam.
In de spiltijd zijn er vooral vanaf de 6e eeuw v.o.j. wereldwijd door een mythische figuur, een wijze filosoof of religieuze leider (Socrates/ Plato, Zarathustra, Mozes, Mohammed, Jezus, Boeddha, Lao Zi, Confucius, …) cultuurstichtende geschriften uitgesproken of zijn deze respectievelijk aan hen toegeschreven.

  • Eliade, M. (1964) Shamanism: Archaic Techniques of Ecstasy, translated: W.R. Trask. London: Routledge and Kegan Paul..
  • Frazer, J. (1994) The Golden Bough. A study in magic and religion. Hertfordshire: Wordsworth Reference.
  • Jaspers, K. (1983) Vom Ursprung und Ziel der Geschichte. München/ Zürich: Piper & Co Verlag.
  • Campbell, J. (2008). The Hero with a Thousand Faces. Novato, California: New World Library.
2017-12