Kathy Anita de Vries-de Graaf
Wijsheidsweb, 31 oktober 2020
“Ik ben hier, dit is het heden”
Dit zinnetje heb ik mezelf aangeleerd te zeggen, telkens weer, tot het paniekerige gevoel wegebt.
Mijn verleden achtervolgde mij nog steeds. Elke keer als ik sirenes, zware voetstappen of schreeuwende mannen hoorde, overviel me een angstig, duizeligmakend gevoel. Ik had geleerd dat dit een trauma was: een bijna voortdurend gevoel in mijn maag dat er iets mis was, of dat er iets verschrikkelijks stond te gebeuren, de automatische angstreactie in mijn lichaam die me vertelde dat ik moest wegrennen, moest schuilen, mezelf moest verstoppen voor het gevaar dat overal op de loer lag.
En mijn trauma kan nog steeds naar boven komen door doodgewone gebeurtenissen. Een plotselinge aanblik of een geur kan me terugbrengen naar het verleden.[1]
“Ik ben hier, dit is het heden”
Dit hele belangrijke zinnetje werd vele malen uitgesproken door Edith Eva Eger, die alle redenen had om verbitterd en totaal verloren te zijn. Zij was namelijk zestien jaar oud toen zij in 1944 naar Auschwitz werd gedeporteerd. Zij overleefde deze hel, waarbij zij zelfs gedwongen werd voor Mengele te dansen…
Integendeel, zij raakte niet gedesillusioneerd door de afgrijselijkheden die ze ervoer; ze werd erdoor aangemoedigd en versterkt. Haar wijsheid komt eigenlijk voort uit de verschrikkelijkste periodes in haar leven. Ze vormde een aanwezigheid en straalde een bepaalde warmte uit die ik slechts kan beschrijven als puur licht
Een patroon bestaat alleen dankzij de gratie van herhaling. Herhaling is een van de belangrijkste kenmerken waardoor wij patronen kunnen onderscheiden.
Omdat het een oud patroon is, wordt het denken vertroebeld door de sterke invloed uit het verleden.
De reactie is getriggerd door een gebeurtenis in het nu, in het heden, maar zoals wij in het bovenstaande lezen, kan dit ook een aanblik of een geur zijn. Deze brengt ons pijlsnel terug bij de niet-verwerkte of onvoldoende verwerkte pijn.
Het patroon veroorzaakt desoriëntatie, verwarring en voor alles afgescheidenheid van het nu en van onszelf. Op een vervreemdende wijze zijn wij door onze eigen reactie teruggeworpen in een stuk(je) pijnlijk verleden dat ons aangrijnst in het nu, het nu dat plotseling lijkt weggevaagd.
Er vindt fragmentatie plaats. maar iets in ons zal zich bewust worden van het feit dat hier sprake is van oude pijn. Deze kiem van bewustzijn is een eerste begin van een focus, een verwijzing naar een juiste inschatting van de werkelijkheid, waarin je je nu bevindt. Dat laatste is alles bepalend. Laten wij niet vergeten dat bijvoorbeeld fixatie en regressie verschillende vormen zijn van een niet-kunnen omgaan met de werkelijkheid.
Genezing begint bij het erkennen en herkennen, gevolgd door ontkenning van de samenhang tussen de traumatische reactie en de situatie van nu. Het is heel belangrijk verleden en heden te scheiden door middel van de context en de reactie in het nu. De reactie is oud en letterlijk gedateerd en past niet meer in het nu.
Het verleden is binnengedrongen in het heden, maar heeft haar bestaansrecht verloren.
“Ik ben hier, dit is het heden”
In De Keuze[2], deelt dr. Eger haar oorlogsherinneringen en de opmerkelijke verhalen van hen die zij sindsdien heeft geholpen. Zij doet uit de doeken hoe ze als psycholoog haar cliënten al jarenlang helpt om zich uit hun eigen gedachten te bevrijden, en hoe iedereen uiteindelijk voor vrijheid kan kiezen.
Noten
[1] Citaat uit: Eger, E.E. (2018). De Keuze, leven in vrijheid. Voorwoord door dr. Philip Zimbardo. Amsterdam: Lev. p. 20.
[2] Eger, E.E. (2018). De Keuze, leven in vrijheid. Amsterdam: Lev.
