De multiculturele samenleving in beeld
Heidi Muijen en Johann Gomes
De Quest for wisdom foundation vraagt graag aandacht voor bijzondere publicaties met inspirerende voorbeelden van interculturele levenskunst.
Marjan Borsjes, sociaal fotograaf met diverse prijzen en eervolle vermeldingen, specialiseerde zich in het fotograferen van mensen.
Zij beoogt meer met haar fotografie dan slechts het in beeld brengen van multiculturele activiteiten: zij streeft ernaar dat haar beelden weerslag mogen zijn van interculturele ontmoetingen. In Amsterdam bijvoorbeeld Eten met de buren uit verschillende culturen en Inburgeren Andersom, Couscous Candle Light Diner, Tunesische Iftar, Wereldburgers van Amsterdam en haar eigen multiculturele project in de Vrijplaats in 2004.
In 2019 schreef zij het boek ‘Intercultureel pionieren: Op weg naar een Wij Samenleving’ over deze en andere activiteiten, met daarin honderd geportretteerde pioniers.
De QFWF is blij met boeken die bijdragen aan het ontwikkelen van een Wij-samenleving: waarin mono-culturele heilige huisjes ― van welke kleur dan ook ― plaatsmaken voor werkelijke interculturele ontmoetingen!
Meer dan polderen en esthetiek vraagt dit de bereidheid door taaie klei te strompelen.
Door de inzichten en vergezichten te delen kan ― vanuit het zompige moeras van oordelen en cultureel bepaalde vooringenomenheden ― een nieuwe “kijk” op de vreemde ander ontstaan.
Veelal gebeurt het tegenovergestelde: zich ingraven achter ingenomen stellingen en opgeworpen barrières.
Ingrediënten voor een tussenruimte
Op dit pad van multi- naar inter- en transculturele verbindingen is het in beeld brengen van de pioniers in de multiculturele samenleving een waardevolle eerste stap. Welke ingrediënten zijn werkzaam voor het creëren van bewegingen van ik naar wij en van wij naar ik? Welke pareltjes vanuit het ‘inter’ zijn er bijeen gesprokkeld? Hoe doe je dat, het installeren van een tussenruimte voor werkelijke ontmoeting?
Het boek nodigt uit te grasduinen door de verhalen en in beeld gebrachte pioniers om daar ook verder bij stil te staan: Het maakt nieuwsgierig naar volgende stappen. Welke best practices en lessons learned kunnen zij ons bieden voorbij de opgetekende ervaringen? Wat staat er verborgen in en tussen de kleurrijke verhalen? Wat is er niet gezegd?
De QFWF is nieuwsgierig naar de do’s en don’ts voor het aangaan van interculturele ontmoetingen!
Wat ons verbindt is het proces van ik naar wij open te leggen.
Hoe vanuit een cultureel diverse buitenkant ― die ook schone schijn kan zijn ― verdere stappen te zetten en inclusie sociaal en intercultureel in maatschappelijke en kunstzinnige vormen gestalte te geven?
Of gebeurt het verborgen, buiten de ronde tafel gesprekken met mediamieke bekende deskundigen. Met en tussen nog niet zo bekende Nederlanders. De dagelijkse ontmoetingen in de wijken met veelzijdige gastvrije initiatieven in de verhalen, rond eten, muziek, dans, kunstuitingen, en eventuele gezamenlijke (religieuze) vieringen. Er vindt taalverrijking plaats en niet alleen in de literatuur, maar ook op straat en in de media.
Na de inspirerende “caleidoscopische” beelden en sociaal wenselijke verhalen ― en ons gelaafd te hebben aan Ubuntu en andere inspirerende visies, is het tijd voor meer (zelf)reflectie vanuit de zompige klei.
Wanneer het niet meer vanzelfsprekend lijkt op welke schouders van (voor)ouders kinderen kunnen staan om hun plek in de maatschappij te vinden, moeten andere paden worden ingeslagen en nieuwe vragen worden gesteld, die verder gaan dan het bieden of verkrijgen van “gelijke” kansen.
Welke kampvuurtjes houden interculturele ontmoetingen brandend al luisterend naar elkaars oorsprongsverhalen en kijkend naar de overdracht van levenskunst.
Welke verhalen konden en mochten nog niet verteld worden en hoe elkaar daarin te bevragen? Juist over de weerbarstige praktijk en het ongemak achter de in beeld gebrachte activiteiten willen we meer te weten komen; meer over vallen en opstaan; de brandnetels langs de ongebaande paden; de zachte stemmen beluisteren en het ongezegde achter de beeldverhalen:
Welke gevoelige kwesties mogen we nog niet aanraken?
Welke nieuwe heilige huisjes ontstaan er?
Welke oude taboes blijken onuitroeibaar?
Hoe ben je bereid in elkaar te investeren?
Inclusie van binnenuit
Dat vraagt uit het culturele gelijk te stappen van welke kleur dan ook. De bereidheid achter de warme deken van een “wij”-gevoel de leegte in te stappen en de diepte in te duiken naar inclusie van binnenuit.
Een onvoorstelbare en onvoorspelbare diepte met alleen de prangende vraag: zullen er vonkjes ontstaan? Mag er alchemie van samenwerking groeien, dwars door geijkte stamverbanden heen? Hoe de ander werkelijk binnen te laten en de vreemde ander in jezelf toe te laten? Dit vergt naast tolerantie ook openheid en erkenning van de aanvulling in potentiële vriendschappen en collegialiteit.
De vraag hoe die inter-esse aan te wakkeren met pioniers die de handen openen, voelt de QFWF als urgentie, als questie achter de kwestie van de multiculturele samenleving. Hoe ben je veranderd uit een ontmoeting te voorschijn gekomen? Ploeterend, ploegend voor een vruchtbare bodem en zaaiend voorbij oude en nieuwe kuddegeesten. Stapjes wagend voorbij het vuur van in- en exclusie, buiten de cirkel van dader- en slachtofferschap … in de levensstroom die alle twee- en vierpotigen, behaarden en naakten, geschubden en gevederden met elkaar verbindt: in feite zijn we als onderdeel van de mensheid onderdeel van de natuur en vormen daarmee één organisme.
Een interculturele voorproeverij
Vooralsnog getuigt het boek van prachtige beelden van multiculturaliteit ― wat een waarde op zich is en overtuigend een stap verder dan vrijblijvende tolerantie. Daartoe kunnen we ons zeker laten inspireren door de prachtige foto’s uit het boek van Marjan Borsjes; ons laven aan biografische schetsen die getuigen van een hartverwarmende culturele diversiteit met de schoonheid van het verschil!
Van nasibal naar Kapsalon, belegd met een eerlijke plak Goudse kaas naar …
Van Antilliaanse wals naar tango, salsa, kizomba naar …
Het wonder van de straattaal en hoe ze langzamerhand inburgert. Bijvoorbeeld het woord bo bo’s, dat oorspronkelijk in het Surinaams ‘bangeriken’ betekende; en eenmaal ingevoegd in het ABN verwijst naar ‘hooggeplaatste personen’, waar we stiekem bij willen horen … soms na een fitti … (uiteenzetting).
De QFWF hoopt op meer smakelijke gerechten met de geheime kruiden opdat de stroom al pionierend verder mag gaan … chop chop.
