Hoofdredactie
Confucianistische stromingen — Daoïstische stromingen — Chinese filosofische scholen — Chinese klassieke werken — Chinese astrologie – Taijitu symbool
De traditionele Vijf Klassieken zijn: de Yijing, de Shujing, de Shijing, de Li en de Chunqiu. Het betreft teksten die vóór de keizerlijke éénwording door de Qin-dynastie (221-206 v.o.j.) zijn ontstaan.
Eeuwenlang is de wijsheid uit deze Klassieke werken mondeling van leraar op leerling overgebracht.
Pas veel later werden de leringen hiervan op schrift gesteld. Via commentaar op commentaar zijn diverse werken in de loop der eeuwen op organische wijze met toelichtingen uitgebreid. Door deze werkwijze bestaan vele interpretaties naast elkaar.
Het klassieke Chinese schrift
Diverse van de Chinese klassieken zijn geschreven in de stijl van het Chinese denken, dat niet is ingesteld op abstract, logisch denken. In de Chinese klassieken staan korte en bondige beweringen waarvan het de bedoeling is dat ze op zichzelf staan. Dat wil zeggen dat er meestal geen duidelijk verband is met wat er volgt.
De meeste teksten zijn tevens zo opgesteld, dat er nadere uitleg van een waarzegger of geleerde nodig is. Deze uitleg vond mondeling en schriftelijk plaats.
Het Chinese schrift is compact; bij het vertalen zit men meteen interpretatieprobleem. Het Klassiek Chinees kent geen interpunctie.
Veel woorden kunnen in het oude Chinees als zelfstandig en bijvoeglijk naamwoord en als werkwoord worden gebruikt.
De volgorde binnen de zin bepaalt welke betekenis eraan moet worden gegeven en die wordt eerder gevoelsmatig dan grammaticaal bepaald.
Het woord is bij de Chinezen een klanksymbool met een sterk suggestieve kracht, dat in het denken een niet duidelijk omlijnd complex van voorstellingen, beelden en gevoelens oproept. Daarom kunnen de Chinese geschriften zo kort en weinig breedsprakig zijn en toch een rijkdom aan suggestieve beelden bevatten. Veel oude teksten zijn gecorrumpeerd, uitgebreid en later verkeerd overgeschreven. Ook zijn passages niet te interpreteren, doordat de interpunctie ontbreekt.
Staatsambtenaren
De mandarijnen waren de gestudeerden die het corps van burgerlijke magistraten en rechters vormden. Ze werden door de keizers benoemd.
Van oudsher konden alleen diegenen, die deze klassieke werken grondig onder de knie hadden, tot staatsambtenaar worden benoemd. Een ambtelijke loopbaan was voor de ontwikkelde mens de hoogste roeping. En wanneer een gestudeerde niet tot ambtenaar werd benoemd, leidde dit bij de persoon in kwestie tot verdriet, pijn en frustratie als gevolg van het gevoel van miskenning door de vorst.
Yijing
De Yijing of het boek der veranderingen uit circa 1.000 v.o.j. was oorspronkelijk een orakelboek uit de tijden der mythen. Veel belangrijker is echter het gebruik ervan als wijsheidsboek geworden. Het bevat oude spreuken van de Chinese wijsheid op het gebied van natuur- en staatswetenschap, de levenskunst en het religieuze denken. Volgens de overlevering is het afkomstig van een keizer die bijna 5.000 jaar geleden leefde.
De Yijing wordt als de gemeenschappelijke bron voor zowel Confucius als Laozi gezien.
De meeste van de commentaren die later aan de Yijing zijn toegevoegd, de zogenaamde Tien Vleugels, zijn afkomstige uit de school van Confucius. Ze geven er een filosofische uitleg aan. Net als de Yijing zelf, ligt de nadruk in deze commentaren op de dynamische aspecten van alle verschijnselen.
De 64 paragrafen van de Yijing zijn opgebouwd rond de acht trigrammen, bestaande uit (hele) yanglijnen en (onderbroken) yinlijnen. Elk trigram staat voor een natuurkracht die een bepaald element van het menselijk leven symboliseert.
De acht trigrammen leveren door paarsgewijze combinatie de 64 hexagrammen op.
Op basis van die 64 combinaties van yin- en yanglijnen hexagrammen is het duiden van een (eventueel toekomstige) situatie gebaseerd.
Shujing
De Shujing of het boek der historiën is half legendarisch en half historisch. Het vat meer dan 17 eeuwen samen van 2.357 v.o.j. tot 631. Het bevat een omvangrijke verzameling wetten en verordeningen van koningen, met toegevoegde verklaringen en ingelaste teksten.
Het boek biedt een uniek inzicht in de ontwikkeling van de cultuur van China.
Daar er nauwelijks interesse bestaat in de chronologisch juiste volgorde, heeft dat tot gevolg, dat van veel materiaal niet duidelijk is wanneer het in de tijd moet worden geplaatst en wanneer het is geschreven.
Shijing
De Shijing of het boek der oden bevat een verzameling van honderd gedichten: volksliedjes over de natuur, balladen, liefdesgezangen, krijgsliederen, oogstgezangen, hekeldichten, rituele of ceremoniële gezangen en liederen met een politieke strekking.
Daarvan gaan de oudste terug tot 1765 v.o.j.
Li
De Li — bestaande uit de Zhouli, de Yili en de Liji — het boek der riten, is omvangrijk. Het handelt over riten, decorum, etiquette, zeden en gebruiken bijvoorbeeld voor de voorouderverering en voor het gedrag aan het hof. Het gaat om een compilatiewerk waarin allerlei rituele geschriften uit de 3e en 2e eeuw v.o.j. bijeengebracht zijn. De compilatie is in de 1e eeuw v.o.j. tot stand gebracht.
Chunqiu
De Chunqiu of de lente- en de herfst-annalen zijn kronieken van de gebeurtenissen die tussen 722 en 481 v.o.j. in en rond de staat Lu, het geboorteland van Confucius, plaatsvonden.
Daodejing
De Daodejing is een vreemde eend in de bijt. De Daodejing, de Laozi of het boek van de weg en de deugd van Lao Zi is later (tijdelijk) aan de ‘echte’ Vijf Klassieken toegevoegd. Aangezien het daoïsme niet vrij is van anarchistische aspecten, althans in de ogen van de mandarijnen, kwam deze levensbeschouwing wel in botsing met de bureaucratie.
In feite gold het boek alleen tijdens de Tang-dynasty (van 600-900 was er een bloeiperiode van kunst — vooral dichtkunst — en cultuur) als een van de Klassieken.
- Leeuw, K.L. van der (1994) Het Chinese denken, geschiedenis van de Chinese filosofie. Amsterdam: Boom.
Noten
[1] Bron: Yijing, titelpagina van een editie van tijdens Songdynastie (circa 1100)
[2] Bron: Shujing, het boek der historiën, First pages of Shangshu biaozhu 尚書表注, by Jin Lüxiang 金履祥
[3] Bron: Shijing, boek der oden, handgeschreven door de Qianlong-keizer, Qing-dynastie
[4] Bron: Liji, boek der riten
[5] Bron: Chunqiu of de lente- en de herfst-annalen, Tang dynasty hand-written copy of the Analects of Confucius with Glossary by Zheng Xuan. The earliest copy known dating from 710 CE.
[6] Bron: Dao de Jing pagina 10
