Hoofdredactie
Confucianistische stromingen — Daoïstische stromingen — Chinese filosofische scholen — Chinese klassieke werken — Chinese astrologie – Taijitu symbool
Astrologie speelt een toonaangevende rol in de Chinese praktische wijsheid. Deze leer gaat uit van de opvatting dat alles in dit ondermaanse bestaan wordt geregeerd door sterren en planeten.
Veel handelen en gedrag wordt erdoor geïnspireerd en beïnvloed. Het belang van die rol van de astrologie kan gemakkelijk worden onderschat.
Men is zich van oudsher er van bewust — men ziet de mens als een radertje in het grote geheel — dat men in overeenstemming met het universum en met de natuur moet handelen.
Daarom vond er al in de vroegste geschiedenis een ontwikkeling van de astrologie plaats. Dat geldt vooral voor het maken van kalenders en van horoscopen. Deze hebben tot doel de grenzen te kunnen bepalen waarbinnen de mens moet blijven en welke speelruimte hij kan benutten om in harmonie te kunnen handelen.
De kalender werd gecreëerd opdat het menselijk leven door de hemel kon worden geleid en geregeld. Die kalender was zelfs zo belangrijk dat er zonder de goedkeuring van de keizer geen officiële kalender kon uitkomen.
Lunisolaire kalender
De Chinese kalender is lunisolair[1]. Deze is gebaseerd op exacte astronomische waarnemingen van de lengtegraad van de zon en de fasen van de maan. De kalender is gericht op het laten samenvallen van de maankalender met het zonnejaar.
Een normaal kalenderjaar heeft 12 maanden en een schrikkeljaar 13 maanden. Een normaal jaar heeft 353-355 dagen en een schrikkeljaar 383-385 dagen.
Schrikkeljaren hebben een extra maand. Daarom hebben schrikkeljaren in de Chinese kalender 13 maanden. Een schrikkelmaand wordt ongeveer om de drie jaar (7 keer in 19 jaar) aan de Chinese kalender toegevoegd. De naam van de schrikkelmaand is dezelfde als de vorige maanmaand.
Archeologische vondsten van de zogenoemde Shang orakel botten[2] leverden het bewijs op dat in de 14e eeuw voor v.o.j. een lunisolaire kalender voor dagelijks gebruik bestond. Die kalender — die vaak is aangepast — bestaat nog steeds.
Er wordt aangenomen dat de legendarische keizer Huangdi — die ook de Gele Keizer wordt genoemd — de kalender tussen 3000 en 2600 v.o.j, of rond 2637 v.o.j. introduceerde.
Ook wordt aangenomen dat zijn minister Ta Nao de eerste kalender voorbereidde. Deze heet het Chia-tzu of Kan-chih, wat min of meer “het systeem van cyclische karakters” betekent.
Maancyclus en de Chinese zodiac
De Chinese astrologie is gebaseerd op de cyclus van de maan. De Chinese astrologie kent een cyclus van twaalf jaren.
Voor populair gebruik kreeg elk jaar een teken (de twaalf dieren van de Chinese dierenriem) toebedeeld en met dat teken begint het Chinese Nieuwjaar.
Er zijn verschillende volksverhalen gelinkt aan de oorsprong van de 12 dierennamen.
Een legende rond de kalender vertelt dat voordat Boeddha de aarde verliet, hij alle dieren van de wereld bij elkaar riep, zodat hij hen vaarwel kon zeggen. Slechts twaalf van de meest getrouwe dieren kwamen. Als beloning voor hun loyaliteit noemde hij naar elk dier een jaar (van de Chinese kalender) in de volgorde van hun aankomst: de Rat, de Os /Koe /Stier, de Tijger, het Konijn, de Draak, de Slang, het Paard, de Ram / het Schaap /de Geit, de Aap, de Haan, de Hond en het Zwijn / Varken.
Ieder Chinees dierenriemdier heeft persoonlijkheidskenmerken, vastgesteld door de oude Chinezen.
Chinezen geloven dat deze kenmerken in mensen worden belichaamd.
|
Dier |
Jaar |
Karakter eigenschappen |
|
Rat |
1924, 1936, 1948, 1960, 1972, 1984, 1996, 2008, 2020 |
Snel van begrip, vindingrijk, veelzijdig, vriendelijk |
|
Os /Koe /Stier |
1925, 1937, 1949, 1961, 1973, 1985, 1997, 2009, 2021 |
IJverig, betrouwbaar, sterk, vastberaden |
|
Tijger |
1926, 1938, 1950, 1962, 1974, 1986, 1998, 2010, 2022 |
Moedig, zelfverzekerd, competitief |
|
Konijn |
1927, 1939, 1951, 1963, 1975, 1987, 1999, 2011, 2023 |
Rustig, elegant, vriendelijk, verantwoordelijk |
|
Draak |
1928, 1940, 1952, 1964, 1976, 1988, 2000, 2012, 2024 |
Zelfverzekerd, intelligent, enthousiast |
|
Slang |
1929, 1941, 1953, 1965, 1977, 1989, 2001, 2013, 2025 |
Raadselachtig, intelligent, wijs |
|
Paard |
1930, 1942, 1954, 1966, 1978, 1990, 2002, 2014, 2026 |
Geanimeerd, actief, energiek |
|
Ram /Schaap /Geit |
1931, 1943, 1955, 1967, 1979, 1991, 2003, 2015, 2027 |
Kalm, zachtaardig, sympathiek |
|
Aap |
1932, 1944, 1956, 1968, 1980, 1992, 2004, 2016, 2028 |
Scherp, slim, nieuwsgierig |
|
Haan |
1933, 1945, 1957, 1969, 1981, 1993, 2005, 2017, 2029 |
Oplettend, hardwerkend, moedig |
|
Hond |
1934, 1946, 1958, 1970, 1982, 1994, 2006, 2018, 2030 |
Mooi, eerlijk, voorzichtig |
|
Zwijn /Varken |
1935, 1947, 1959, 1971, 1983, 1995, 2007, 2019, 2031 |
Medelevend, genereus, ijverig |
Die cyclus van twaalf jaar is ook verbonden met de vijf basiselementen of fasen (wu xing, processen, fasen, bewegingen, stappen…) Deze zeer dynamische fasen – hout, vuur, aarde, metaal en water – komen steeds terug in het Chinese denken.
De Chinese kalender telt geen eindeloos doorlopende reeks van jaren. De volledige cyclus wordt in 60 jaar voltooid en bestaat uit vijf cycli van twaalf jaar. Elk jaar krijgt een naam die bestaat uit de twee componenten binnen elke 60-jarige cyclus, namelijk de zogenoemde tien hemelse stengels of hemelstelen en de twaalf aardse takken.[2]
De eerste component, de hemelse stengels of hemelstelen[2]
- Jia (geassocieerd met groeiend hout).
- Yi (geassocieerd met gekapt hout).
- Bing (geassocieerd met natuurlijk vuur).
- Ding (geassocieerd met kunstmatig vuur).
- Wu (geassocieerd met aarde).
- Ji (geassocieerd met aardewerk).
- Geng (geassocieerd met metaal).
- Xin (geassocieerd met smeedijzer).
- Ren (geassocieerd met stromend water).
- Gui (geassocieerd met stilstaand water).
De tweede component, de aardse takken[2]
Deze omvat de 12 namen van dieren uit de dierenriem:
Zi (Rat), Chou (de Os /Koe /Stier), Yin (Tijger), Mao (Konijn), Chen (Draak), Si (Slang), Wu (Paard), Wei (Ram /Schaap /Geit), Shen (Aap), You (Haan), Xu (Hond), Hai (Zwijn / Varken).
De 60-jarige cyclus[2]
Elk van de twee componenten — de hemelse stengels en de aardse takken — wordt achtereenvolgens gebruikt. Daarom is het eerste jaar van de 60-jarige cyclus jia-zi, het tweede jaar is yi-chou, enzovoort.
Men begint weer bij het begin wanneer het einde van een component wordt bereikt. Het 10e jaar is gui-you, het 11e jaar is jia-xu (herstarten van de hemelse stengel) het 12e jaar is yi-hai en het 13e jaar is bing-zi (herstarten van de aardse tak). Uiteindelijk is het 60e jaar gui-hai.
Dit patroon van een cyclus van 60 jaar is ongeveer 2000 jaar oud.
De naam van de datum komt nog steeds voor op Gregoriaanse kalenders, die sinds 1 oktober 1949 in China als enige officiële kalender in gebruik zijn.
Op die datum beval Mao Zedong, de toenmalig leider van de Volksrepubliek China, dat slechts de Gregoriaanse kalender zou gelden. Sindsdien mocht de Chinese kalender niet meer worden gebruikt.
Horoscoop
Velen geloven dat het dier in wiens jaar je geboren wordt, een diepgaande invloed op je leven heeft. Een Chinees spreekwoord zegt:
“Het dier van je geboortejaar ligt voor altijd verborgen in je hart.”
De astrologie is gebaseerd op vier pijlers: de Chinese kalender, de 12 dierenriemtekens, de vijf basiselementen of fasen (hout, vuur, aarde, metaal en water) en yin en yang (even jaren zijn yang, oneven jaren zijn yin). Iedere maand en het uur van de dag kennen een combinatie van teken van de dierenriem en een vast daarbij behorende fase.
De belangrijkste pijler voor het karakter is die van de geboortedag, gevolgd door die van de geboortemaand, die van het geboorte-uur en ten slotte die van het geboortejaar.
- de dag duidt iets over je ‘ik’ en het element zegt iets over je partner.
- de maand duidt iets over je onmiddellijke omgeving (moeder, vader)
- het uur duidt iets over je zonen en de fase zegt iets over je dochters
- het jaar duidt iets over je relatie met je voorouders en op invloeden van de maatschappij; het jaar zegt iets over je grootvader en de fase zegt iets over je grootmoeder.
Invloed op het doen en laten
Hoe het iemand in een jaar vergaat hangt samen met zijn horoscoop en met het teken van de dierenriem van het betreffende jaar samen.
Er worden in een astrologisch ongunstig jaar minder kinderen geboren. Andere jaren zijn weer minder geschikt om te trouwen.
Sommige dagen en jaren zijn astrologisch gezien juist gunstig om te trouwen. Aanstaande huwelijken worden voor de zekerheid vrijwel altijd eerst aan een astroloog voorgelegd.
Zonder aarzelen wordt een vliegreis of een belangrijk politiek besluit geannuleerd, wanneer een astroloog vertelt dat de voortekenen ongunstig zijn.
In ziekenhuizen moeten operaties soms worden uitgesteld, omdat de patiënt meent dat de voortekenen niet deugen.
Feestdagen en verjaardagen
In China en Zuidoost-Azië en bij vele Chinese gemeenschappen over de hele wereld is de Chinese kalender voor traditionele feesten en festivals in gebruik.
Feestdagen vallen vaak samen met de maanstand.
Chinese Nieuwjaarsfeesten
De Nieuwjaarsfeesten zijn veruit de belangrijkste (familie)feesten.
In deze periode — het 16-daagse festivalseizoen — gebeurt er van alles.
In huiselijke kring
Zo krijgen de huisgoden op het huisaltaar offers aangeboden en steekt iedereen zich ‘in het nieuw’, bij voorkeur in het rood. Rood symboliseert geluk, welvaart en vreugde.
Men eet uitgebreide maaltijden, met name op oudejaarsavond, met familie en vrienden. De ‘zeven gelukbrengende gerechten’[4] mogen daarbij niet ontbreken omdat men gelooft, dat ze voor het komende jaar geluk brengen. Verder doet niet alleen de bereiding ertoe, ook de manier van serveren, het eten zelf en de afwas betekenen veel.
Verjaardagen — behalve iemands zestigste verjaardag die op de verjaardag zelf valt — worden met nieuwjaar gevierd.
Vanwege de collectieve viering van de verjaardagen geeft iedereen elkaar cadeautjes en ook geld in rode enveloppen.
In tempels en op straat
In tempels brengt men ook offers. Het staat daar en in de omgeving dan blauw van de wierook.
Op straat en in grote gymzalen worden feestelijke parades gehouden met de traditionele draken-, leeuwen- of eenhoorn-dansen en met acrobatische shows. De draak die symbool staat voor China wordt ook gezien als geluksbrenger. Hoe langer de draak blijft dansen, des te meer geluk kan men verwachten.
Die feesten gepaard met enorme hoeveelheden knalvuurwerk en heel veel ander oorverdovend kabaal. Muziek bijvoorbeeld met drums, knalharde gongslagen en cymbalen. Dit alles met het doel voor een heel jaar boze geesten te verjagen.
Data van de feesten
De data van de Nieuwjaarsfeesten varieert van jaar tot jaar. De berekening ervan is tamelijk ingewikkeld.
Nieuwjaar valt op Lìchūn, de nieuwe maan die op het noordelijk halfrond het dichtst bij de lente-equinox valt. Bovendien valt Nieuwjaar steeds tussen 21 januari en 21 februari èn ongeveer 11 dagen eerder dan het vorige jaar. Dreigt de datum niet tussen 21 januari en 21 februari te vallen, dan wordt een schrikkelmaand ingevoegd en verspringt Nieuwjaar met 18-19 dagen naar achteren.
Ook vindt ‘s werelds grootste jaarlijkse migratie rond het Nieuwjaar plaats. Dan gaan honderden miljoenen Chinezen naar huis om het Nieuwjaar met hun gezinnen te vieren. Deze Chunyun-periode, het reisseizoen van het Lentefestival, kent extreem hoge verkeersbelastingen en volstrekt chaotische toestanden.
Unicorn dance[5]
- Leeuw, K.L. van der (1994) Het Chinese denken, geschiedenis van de Chinese filosofie. Amsterdam: Boom.
- The Chinese Calendar. www.timeanddate.com/calendar/about-chinese.html. Geraadpleegd op 2019-07-10.
Noten
[1] Een lunisolaire kalender is een maankalender waarbij rekening wordt gehouden met de achterstand die wordt opgelopen wanneer een kalenderjaar steeds uit 12 maanmaanden zou bestaan, door regelmatig een dertiende maand in te voegen. Bron: wikipedia.org/wiki/Lunisolaire_kalender Geraadpleegd op 2019-07-10.
[2] The Chinese Calendar. www.timeanddate.com/calendar/about-chinese.html. Geraadpleegd op 2019-07-10.
[3] Bron: dierenriem (steen)
[4] Chinese New Year Food: Top 7 Lucky Foods and Symbolism. Geraadpleegd op 2019-07-10.
[5] Unicorn dance in Dragon, Lion and Unicorn Festival of Chinese New Year. In Chinese legend, Unicorn is a gentle guardian that looks like deer and horse with colorful fur. Full Story: www.mysabah.com.