Marie-Claire Marx
IJsland is een eiland van vulkanen, geothermische energie, gletsjers, rivieren, watervallen en meren en honderdduizenden vogels
Reisverslag, juli 2015
Deel 1, deel 2, deel 3, deel 4
Snaefellsnes, schiereiland
Hoe dichter wij bij Reykjavik kwamen hoe warmer het werd. De wind blies nog steeds koud maar het was droog. Na het ontbijt in Hotel Borganes vertrokken wij om het schiereiland Snaefellsnes te verkennen.
Met veel moed begonnen wij aan de beklimming van een vulkaan. Wij waren in de mening dat wij de vulkaan Eldborg of vuurburcht met een prachtige explosiekrater beklommen. Men kan rond de ovale krater van vulkaan Eldborg wandelen.
De wandeling ging steil omhoog en omdat wij geen wandelpad vonden en de wind krachtig en koud woei, keerden wij op onze stappen terug. Helaas waren wij aan de klim van de verkeerde vulkaan begonnen. De wegaanduiding was niet goed aangegeven.
Het vertrek van de wandeling was bij een paardenboerderij. Later die dag zagen wij de echte vulkaan Eldborg die door mensen beklommen werd.
Op het schiereiland Snaefellsnes (nes = schiereiland) bevindt zich het basaltplateau Gerduberg met een mooie rotswand van basaltzuilen die 5 tot 15 m hoog zijn. Door erosie lag er veel puin aan de voet van de basaltzuilen.
Budir is een mooie plaats aan zee met veel vogels op de rotsen. Tijdens onze wandeling door de duinen en over lavarotsen zagen wij een eidereend dicht bij haar nest met eieren. Wij dronken koffie in een plaatselijk hotel en genoten van het landschap met veel vogels.
Het kerkje dat opgetrokken is in hout is van ver te zien. Het hout is zwart geverfd met teer om het hout te beschermen. Het kerkje van Budir is een van de drie zwart geschilderde kerken op IJsland.
De stranden in Budir bestaan uit geel zand wat uitzonderlijk is voor IJsland. De meeste stranden zijn zwart door lava van de vulkanen.
Wij zagen de vissersplaatsen Arnarstapi en Hellnar. Lóndrangar zijn twee stenen zuilen van 75 m en 61 m hoog die aan de kust bij Hellnar uit zee oprijzen. De zuilen zijn een overblijfsel van een vulkaan die bijna volledig verdwenen is door erosie. De overblijfselen van de vulkaan, Lóndrangar, bestaan uit basalt. Veel vogels nestelen op de kustrotsen wat te zien is aan de witte kleur van de rotsen veroorzaakt door poep van vogels zoals papegaaiduikers en noordse stormvogels.
Dichtbij Arnastapi ligt het Raudfelsdsgjá ravijn. Via een smal pad wat vrij steil omhoog gaat en parallel loopt met een kleine rivier bereikt men de Raudfeldar canyon ook Red-Cloak Rift genoemd, waar een riviertje uit de smalle kloof van de berg bleek te komen. Het water vormde een kleine waterval op zijn weg naar de voet van de berg. Men kon door de kloof aan de andere zijde van de rots komen maar daarvoor moest men door het riviertje lopen. Voor mij stopte de wandeling bij de kloof. Marcel waagde zich door de kloof. Onderweg zagen wij opmerkelijk veel vogels op de rotsen.
Het familiedrama over Bárdur Snaefellsás
In IJsland zijn er vele saga’s. Ook Raudfelsdsgjá Gorge wordt vermeld in een saga van de 15e eeuw en vertelt het familiedrama over Bárdur Snaefellsás, half man en half troll, in Bárdar saga Snaefellsás.
Volgens de legende is de kloof Raudfeldar het graf van een jonge trol. Bárdur zou zijn neef Raudfeldur in de kloof gestort hebben nadat Raudfeldur diens oudste dochter Helga een duw gegeven had waardoor zij in zee belandde op een ijsschots en afdreef naar Groenland.
Het Snaefellsnes Schiereiland dankt zijn naam aan Bárdur Snaefellsás. In Arnastapi staat zijn standbeeld wat reuzengroot is.
Eén tiende van IJsland is bedekt met ijs
Op het meest westelijke punt van Snaefellsnes ligt de 1446 m hoge stratovulkaan Snaefell die bedekt is met een gletsjer van slechts 11 km² en Snaefellsjökull (jökull = gletsjer) genoemd wordt. De krater is vrijwel geheel bedekt met een kleine ijskap.
Jules Verne
De vulkaan verwierf bekendheid door het boek van Jules Verne “Reis naar het binnenste der Aarde” uit 1864. Jules Verne is onsterfelijk. Door de verfilming van het boek komt een van zijn meesterwerken weer tot leven. Zelden heeft een fantasieverhaal de lezers zo geboeid.
De krater van de Snaefellsjökull is de toegang tot het middelpunt der aarde, het begin van een lange reis, een afdaling naar het hart van onze planeet. Na vele avonturen worden de helden via de kraterpijp van de Stromboli (Italië) uitgespuwd.
In 1959 verscheen een Amerikaanse avonturenfilm “Journey to the Center of the Earth” gebaseerd op de roman van Jules Verne. Er bestaan meerdere bewerkingen en films.
Een smalle bergweg voert naar de gletsjer. De hellingen van de piste bedroegen soms 15%. Het is een adembenemende tocht over een vrij goede maar smalle piste. Er waren diepe afgronden en mooie vergezichten. Grillig gevormde basaltrotsen zijn uitgeslepen door rivieren en gletsjers waardoor grote kloven en diepe dalen ontstaan zijn. Soms was er een meertje. Hoe dichter men bij de gletsjer kwam, hoe meer sneeuw- en ijsvlakten er waren.
Op de ijsvlakte stonden scooters klaar om toeristen te vervoeren. Wij genoten van het uitzicht en keerden via dezelfde weg terug naar de hoofdweg.
Het rijden via de piste naar de gletsjer was niet in ons reisschema voorzien door het reisbureau. Het rijden over de piste naar de gletsjer was een onvergetelijke ervaring.
Wij woonden in meerdere landen en hadden vaak pistes gereden.
Naar Reykjavik
Na het drinken van koffie in Hellissandur reden wij langs de Breidafjördur Bay of Brede Fjord via Borgarnes naar Reykjavik. Wij stopten niet in Stykkisholmur, een vissersplaats waar men de ferry kan nemen om de Baai over te steken, wegens tijdgebrek.
Vanaf Borgarnes was het landschap desolaat met zeer weinig bewoning en kale rotsen.
Om tijd te sparen reden wij via een toltunnel (gratis sinds 2018) van 5,2 km onder de fjord van Borgarnes naar Reykjavik in plaats van de Walvisbaai te volgen wat een omweg van 45 km zou geweest zijn.
Na een boeiende dag kwamen wij aan in het Hilton Hotel in Reykjavik waar wij drie nachten zouden blijven. In Reykjavik was het aanmerkelijk warmer, 15°C.
Reykjavik
Het bleek druk te zijn in de Hilton.
Na een goed ontbijt vertrokken wij te voet om 8:45 a.m. met als eerste doel het bezoek aan de katholieke kerk, kathedraal, om het graf van broeder Ferdinand, Montfortaan, te bezoeken.
Onderweg zagen wij twee grote trollen in een winkelstraat. Vermoedelijk waren het de afbeeldingen van de trollen Grýla en Leppalúdi bekend om de 13 kerstmannen.
Bloembakken met kleurige bloemen versierden de wegen.
Kathedraal
De katholieke gemeenschap is zeer klein maar toch is er een mooie kathedraal in Reykjavik. Het kerkhof achter de kathedraal is voorbehouden aan bisschoppen, priesters, broeders en kloosterzusters. Broeder Ferdinand, heeroom van Marcel, woonde ongeveer 40 jaar op IJsland en ligt hier begraven. Opvallend was de bloemenpracht rondom de goed verzorgde grafstenen.
Een Ierse en Franse priester ontvingen ons allerhartelijkst. Wij werden rondgeleid in de kerk en de sacristie en bezochten de aanpalende school.
Een foto en teksten van Marx aan de muur lieten vermoeden dat de klas een werkstuk had gemaakt over de Duitse filosoof.
Wij dronken koffie met de priesters en kregen allerlei verhalen te horen. De priesters waren blij met de meegebrachte chocolade en koekjes uit België.
Stadswandeling
De stadswandeling van 15 km à 20 km voerde ons langs prachtige gebouwen zoals de Hallgrims-kerk, de grootste kerk van IJsland, die gekenmerkt wordt door zuilen in de vorm van basaltkolommen. De kerk heeft een pijporgel met 5275 pijpen en is bijzonder indrukwekkend. Iedere dag is er rond de middag een concert wat gratis toegankelijk is.
Gelegen aan de zee ligt de Harpa concertzaal, niet ver van de oude vissershaven. Het is een modern, groot gebouw. Niet ver van de vissershaven stond op een plein een oude locomotief met wagon, blikvanger voor de toeristen.
De Botanische tuin Grasagardur van 5 hectare herbergt unieke planten en mooie waterpartijen, rotstuinen en prachtige bloemen. Opmerkelijk waren de vele sportvelden. Ongeveer de helft van de IJslanders woont in Reykjavik zodat de sportvelden druk gebruikt worden. Jongeren waren bezig met competities.
The Pearl of Perlan
Het was ver lopen naar The Pearl of Perlan gelegen op de 61 m hoge heuvel Öskjuhlid.
Op de watertanks is een 14 m hoge glazen koepel gebouwd zodat Perlan van ver gezien wordt. Onder de koepel is een cafetaria gevestigd waar men lekker kan lunchen. Tevens is er een balustrade vanwaar men panoramische zichten heeft op Reykjavik. Op de 7e verdieping is er een restaurant dat in 2 uur ronddraait zodat gasten tijdens het diner (‘s avonds) kunnen genieten van mooie vergezichten.
Perlan bestaat uit 6 watertanks waarin heet water wordt opgeslagen om de stad te verwarmen. Vanuit Nesjavellir wordt door een 27 km lange pijpleiding heet water met een temperatuur van 81°C. naar Reykjavik gepompt om de stad te verwarmen.
Perlan is niet enkel een waterreservoir maar is annex cultuurcentrum. In een van de watertanks is het Sagamuseum gevestigd.
Na een lange wandeling door Reykjavik kwamen wij moe maar voldaan terug in het hotel. Wij genoten van heerlijke vis en biefstuk.
Omgeving van Reykjavik
Reykjanes schiereiland, Seltún-Krýsuvík, Blue Lagoon, Eldey en brug tussen twee continenten
De volgende dag verkenden wij de omgeving van Reykjavik. Het was droog en warm, 15°C.
Wij reden naar het schiereiland Reykjanes wat op 20 maart van dit jaar (2021) in de belangstelling kwam door de uitbarsting van de vulkaan Fagradalsjall. Kijken naar de gloeiende lavastroom is voor velen een prachtig schouwspel. Veel toeristen worden aangetrokken door de uitgebarsten vulkaan.
Bij het grootste meer van IJsland Kleifarvatn stopte een bus met kijklustigen. Het meer is rijk aan vis, vooral forel. Volgens IJslanders zou een walvisachtig monster in het meer huizen alhoewel het nog nooit gezien is. Een aardbeving in 2000 veroorzaakte een leegloop van het meer waardoor dit 20% van zijn oppervlakte verloor. Sinds 2008 lijkt de leegloop gestopt te zijn en zou het meer weer in oppervlakte toenemen.
Solfatarenveld
Ten zuiden van het meer ligt het solfatarenveld of hete-bronnengebied Seltún-Krýsuvík.
Seltún ligt op 40 km van de hoofdstad Reykjavik en is een van de actiefste geothermische gebieden van ZW-IJsland. Het is een uitgestrekt gebied met solfataren, fumarolen (stomende warmwaterbronnen), heet waterbronnen en kokende modderpoelen met temperaturen tussen 80° en 100°C.
Een solfatare, ook wel slijkpoel of modderwel of slikbron genoemd, is een bijzondere fumarole (= rook) of heetwaterbron (voorwaarde voor een fumarole is toevoer van water). Een opening in de aardkorst, vaak in de nabijheid van vulkanen of vulkanisch actieve gebieden, waar warme tot zeer warme gassen en dampen uit ontsnappen, noemt men een fumarole. Als de gassen of waterdampen sterk zwavelhoudend zijn, spreekt men van solfataren.
Zwavel, een geel niet-metaal kan zich aan de rand van een solfatare in dikke lagen of als grote kristallen afzetten die commercieel gewonnen worden.
Aan de oostzijde van de weg bij Seltún zijn twee modderpoelen met de naam Fúlipollur of “foul smelling puddle”. Zij stinken naar zwavel. Het zijn twee grote gaten in de grond die gevuld zijn met kokende modder. De modderpoelen vormen een zeer kleurrijk gebied met nuances van rood, bruin, grijs, zwart, zilver, blauw en geel door de zwavel. Door de zwavelafzettingen zijn de overheersende kleuren van het gebied geel en oker en schakeringen bruin. Het ruikt er zeer sterk naar solfer wat vergiftiging en hoofdpijn kan veroorzaken. Tot 1880 werd zwavel ontgonnen in dit gebied.
Wandelpaden zijn aangelegd met vaak houten overbruggingen, hekken en platforms als uitkijkpunten. Op borden langs de wandelpaden wordt uitleg gegeven. Afwijken van de aangegeven paden is zeer gevaarlijk door plotse stoomuitbarstingen en hete waterbronnen.
Diversiteit aan vogels
IJsland heeft een grote diversiteit aan vogels. Op het meest westelijk deel van IJsland ligt de klif Látrabjarg of vogelrots. Miljoenen vogels wonen hier. Er zijn alk-achtige zoals de papegaaiduikers, stormvogels, aalscholvers, jan-van-genten. Het eilandje Eldey voor de kust van Reykjanes ten ZW van Reykjavik, herbergt de grootste kolonie jan-van-genten.
Op de kust is een stenen vogel afgebeeld. Alhoewel wij oplettend waren, hebben wij enkel de stenen jan-van-gent gezien.
Sterns, meeuwen en zeemeeuwen, waad- en steltvogels, wilde zwanen, ganzen en vele soorten eenden bevolken de kusten en meren. Naast roofvogels, hoenders en duiven zijn er ook veel zangvogels. In de nabijheid van de vogelrots ligt een vuurtoren en een Power Station, een geothermische krachtcentrale. De geothermische activiteit waar IJsland rijk aan is, gaat niet verloren.
Ten NO van de vuurtoren ligt Gunnuhver. Het is de grootste geothermische zone van IJsland met een landschap van sputterende modderpoelen, talloze zwavelbronnen, uitgestrekte lavalandschappen en stomende heetwaterbronnen waar kokend water uit de aarde spuit. Hier en daar is een niet meer werkende geiser.
Ook hier zou een geest rondwaren, Gunna, een boze heks wiens geest 400 jaar geleden door een plaatselijke predikant in de warmwaterbronnen werd opgesloten. Het spookverhaal en de sterke zwaveldamp dragen bij aan de griezelige atmosfeer van de plek. De geur van zwavel kan overweldigend zijn.
Geothermisch bad, Blue Lagoon
Overal op IJsland wordt gebruik gemaakt van de natuurelementen. IJsland beschikt over vele geothermische (aardwarmte) elektriciteitscentrales. Niet ver van Reykjavik, slechts 5 km van Grindavik, een vissersdorp, ligt de “Blue Lagoon”, een geothermisch bad of eigenlijk kunstmatig meer, in een ongelooflijk mooi gebied in het hart van een lavaveld begroeid met mossen en korstmossen.
Lopen op de korstmossen is niet toegestaan. Bovendien zakt men dan weg in een dik tapijt. Het water heeft een temperatuur van 39°C. en een zoutgehalte van 2,5 %. Het water is rijk aan mineralen, silicaten en blauwwieren, waardoor het water een melkblauwe kleur heeft. Het warme water is een bijproduct van de geothermische elektriciteitscentrale van Svartsengi gelegen op 45 km van de hoofdstad. Het verwarmde zeewater borrelt op vanuit een diepte van 2000 m in de lagune. De Blue Lagoon werd kunstmatig aangelegd. Het bad is een van de grootste toeristische trekpleisters van IJsland.
Rondom de Blue Lagoon is een wandelweg aangelegd.
Bij het Mývatn Meer is er een gelijkaardig zwembad, weliswaar kleiner.
Wie met het vliegtuig naar IJsland reist, landt op de luchthaven Keflavik International Airport, gelegen op het schiereiland Reykjanes. Toeristen worden vaak vanaf de luchthaven naar het zwembad met restaurant van de Blue Lagoon gebracht. In het hoogseizoen moet men reserveren.
De ruïnes van Selatangar
Op 14 km van Grindavik liggen de ruïnes van Selatangar gelegen aan de Atlantische Oceaan. Het is een desolaat lavaveld met mossen en korstmossen en hier en daar kleurrijke bloemen.
Eens was Selatangar een vissersstation waar de gevangen vis te drogen gehangen werd. Om te overleven hadden de meeste boeren van de 14e tot de 19e eeuw een bijverdienste in de visvangst. Van februari tot mei werd er gevist op de woelige oceaan. Op open boten ging men vissen, een zeer gevaarlijke onderneming tijdens de donkere dagen op de ruwe zee. De vissers woonden in primitieve onderkomens gedurende het visseizoen. Er spoelde veel drijfhout aan wat benut werd door de vissers. Versteende houtstukken liggen in het landschap verspreid. Lavasteen werd gebruikt om onderkomens te bouwen.
Ruïnes zijn stille getuigen van de vissersnederzettingen die na 1880 verlaten werden. Zij zijn beschermd.
De boosaardige geest Tanga-Tómas
Gezegd wordt dat een geest rondwaart in het gebied.
De vissers waren in Selatangar als de dagen kort waren en de avonden en nachten erg donker. Er was geen elektriciteit en de onderkomens waren erg primitief, opgetrokken uit lavasteen en aangespoeld hout.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de IJslanders dachten dat er een geest rondwaarde die de vissers intimideerde.
Sommige IJslanders geloven dat de boosaardige geest Tanga-Tómas er nog steeds is. Men geloofde dat de geest Tanga-Tómas een team vormde met zijn buurvrouw de heks Gunna in heetbronnengebied Gunnuhver, om mensen die op het schiereiland Reykjanes reisden, schrik aan te jagen. De heks Gunna die haar naam gaf aan Gunnuhver, vond volgens de sage haar dood in het kokende water.
Brug Tussen Twee Continenten
IJsland is ontstaan door vulkanische activiteit. Het ligt op de Midden-Atlantische rug, een bergrug die grotendeels onder water ligt. De bergrug vormt het scheidingsgebied van de Euraziatische en Noord-Amerikaanse tektonische platen. De twee platen drijven langzaam uit elkaar, ongeveer 2 cm per jaar, waardoor breuklijnen, valleien, vulkanen en geisers ontstaan.
Op slechts enkele plekken ter wereld komen de twee tektonische platen boven water. Dat is het geval voor IJsland. In het ZW van IJsland op het schiereiland Reykjanes is in Sandvík, dichtbij Gunnuhver en Keflavik een ruim 15 meter brede kloof ontstaan door het uit elkaar drijven van de Euraziatische en Noord-Amerikaanse tektonische platen.
Over de kloof is symbolisch een smalle brug van 18 m lengte aangelegd met als naam Bridge Between Two Continents of Brug Tussen Twee Continenten, Europa en Noord-Amerika, waardoor deze met elkaar verbonden zijn.
Alhoewel IJsland tot Europa behoort, maakt het eveneens deel uit van Noord-Amerika. Door over de brug van het ene uiteinde naar het andere te wandelen bevindt men zich in twee werelddelen.
Na een lange, vruchtbare dag, arriveerden wij terug in de Hilton.
