Wim Lamfers
Wijsheidsweb, 26 november 2019
Lezen, om te genieten van de schoonheid van taal, een schoonheid waarop je nooit uitgekeken, dus nooit uitgelezen raakt. Door te lezen beluisteren hoe anderen over (problemen in) het leven denken. Poëzie en proza ontsluiten een andere wereld voor je, die je niet mag missen, wil je een mondig medemens kunnen worden. Lezen is een eyeopener die een extra dimensie ontsluit, tot inzicht en diepgang leidt. Lezen is een onmisbaar hulpmiddel om je de nodige levenswijsheid te schenken.
Lezen is (ongemerkt) leren. Men moet een leven lang blijven lezen en leren om niet in oppervlakkigheid te vervallen, om tot bezonnenheid, inzicht en diepgang in het leven te kunnen komen teneinde (ideologische) kletspraat te kunnen ontmaskeren, om net even meer te kunnen zien en doen dan het gewone (Mattheüs 5:47).
Ontmaskeren wat ‘men’ (‘das Man’ van Heidegger) volgens de waan van de dag ‘gewoon’ vindt is niet eenvoudig, omdat de meerderheid gelijk lijkt te hebben (vaak zonder het probleem te hebben doordacht).
Lezen als tegenwicht, als ‘Gegenüber’ om indien nodig tegen de stroom in te kunnen gaan, op grond van doordachte argumenten, door te luisteren naar dissidenten, wijze medemensen. Die tegenbeweging is nodig als de oppervlakkigheid van tv, social media en populisme hoogtij viert. Lezen is anders tegen de werkelijkheid en de gang van zaken aan leren en durven kijken. Leven is voortdurend leren, goed om je heen leren kijken, om te groeien in ontvankelijkheid, inzicht, empathie en openheid.
Leren kijken is zeker ook aan de hand van kunstwerken en geïnspireerd door kunstenaars verder leren kijken dan je neus lang is, meer leren zien dan het gewone en zo mensen, dingen en gebeurtenissen doorzien tot op de kern van de zaak.
Kunst als vorm van bewustwording, als richtingaanwijzer, opdat wij niet aan essentiële waarden voorbij leven, maar tot ‘Wesensschau’ (Husserl) komen, om te kunnen onderscheiden waar het op aan komt en om draait in het leven (Filippenzen 1:10).
Lezen, leren en grondig kijken vormen ons zo dat wij niet tijdgebonden leven, maar verder kijken dan wat (slechts even) mode is, verder kijken dan de razendsnel veranderende tijdgeest en de vluchtige waan van de dag.
Lezen, leren en grondig kijken leren ons mensen, gebeurtenissen en processen doorzien om via receptiviteit (Levinas) scepsis, onverschilligheid en cynisme te boven te komen, volop medemens te zijn in plaats van een mens op afstand.
Lezen, leren en kijken leren ons even stil te staan, om tot bezinning te kunnen komen, antwoorden te vinden op de vraag ‘waar zijn wij mee bezig?’ In lezen, leren en kijken komen ‘scholè’, de vrije tijd waaraan Aristoteles zoveel waarde hechte, en het ‘non scholae sed vitae discemus’, niet ter wille van de meester maar voor het leven iets leren, bij elkaar. Lezen, leren en kijken zetten ons even heilzaam stil in een (te) jachtige tijd, leren ons zien dat bewust in het heden, in het hier en nu leven, veel en veel belangrijker is dan eeuwig jagen naar een onbekende en vaak ongrijpbare toekomst.
Poëzie is een prima hulpmiddel om je even aan de stilte te kunnen overgeven. Poëzie is een prima hulpmiddel om te mediteren, te doordenken, je te verwonderen en adequaat te handelen. Poëzie leidt naar een wijdere horizon, een andere dimensie, een ver reikend, verrijkend bestaan.
Lezen, leren en intensief kijken bepalen ons bij fundamentele levenswaarden die in het dagelijks leven nogal eens dreigen onder te sneeuwen. Lezen, leren en kijken brengen ons wijsheid bij waar wij heel ons leven profijt van hebben. Levenswijsheid wordt een leven lang gevoed door leren, lezen, mensen en dingen tot op de kern doorzien om zo optimaal te leven, optimaal medemens en optimaal ‘citoyen’, kritisch en betrokken burger, te kunnen zijn.
‘Met een boekje in een hoekje’ plaatst ons midden in de wereld, midden in het wondere leven, ver weg van de afgeslotenheid van egocentrisme. Woorden reiken zoveel verder.
‘In het begin was het woord’ (Johannes 1:1), als het begin, het levensprincipe van alles.
