Hoofdredactie m.m.v. Nivedita Yohana
Hindoe richtingen — Oorsprong, ontwikkeling en filosofie van het hindoeïsme — De Veda’s, AUM en de heldendichten — Yoga scholen of wegen — Hinduism: an overview — Perspectieven vanuit de Advaita Vedānta — Kastenstelsel
Vanaf de 5e eeuw v.o.j. tot de 18e eeuw ontwikkelden zich een aantal belangrijke Yoga-richtingen.
In de Bhagavad Gita, het spirituele deel van het heldenepos de Mahabharatha, worden voor het eerst de yoga wegen uiteengezet namelijk jnana, karma en bhakti yoga.
De vier belangrijkste wegen — jnana, karma, bhakti en raja yoga — zijn toegesneden op een verschillend temperament en benadering van het leven. Als verschillende paden leiden ze uiteindelijk naar hetzelfde doel, de eenwording met Brahman ofwel God. De lessen uit de vier yoga wegen dienen te worden geïntegreerd wanneer men tot de ware kennis wil doordringen.
Volgens de Bhagavad Gita is het dankzij Krishna dat de yogi door het beoefenen van bhakti yoga het nirvana — de volmaakte eenheid tussen de mens en god langs de weg van rituele aanbidding, de gebeden, het reciteren van mantra’s, de rituele spreuken, het chanten of zingen, en het gebruik van gewijde muziek — bereikt. De bhaktireligie is een van de meest populaire vormen van geestelijk leven in India gebleven. De Hare Krishna beweging is daarvan een hedendaags voorbeeld.
Jnana yoga, in de Upanishads beschreven en verder ontwikkeld door onder meer Shankara (rond 1800) en Maharshi (1879-1959), is een weg van bewustzijnsontwikkeling via meditatie en kennis (gnosis) — anders dan louter zintuiglijke of theoretische kennis — gebaseerd op de onmiddellijke innerlijke ervaring en het ontwaken van het zelf.
Karma yoga is de yoga van het handelen met ethische en morele voorschriften die helpen geen karma meer op te wekken en ego-vrij te handelen.
Bhakti yoga is een spirituele weg door de liefdevolle toewijding aan een persoonlijke god. Een enkel moment gewijd aan de uitzinnige liefde tot God brengt ons eeuwige vrijheid. Narada, de wijze legt in de beroemde bhakti-aforismen uit dat het gaat om de intense liefde tot God:
“Als iemand bhakti realiseert heeft hij alomvattende liefde, zonder haat en met eeuwige voldoening.”
“Bhakti is sterker dan karma en groter dan yoga omdat bhakti haar eigen beloning is, terwijl de anderen gericht zijn op een object in de wereld.”
Raja yoga omvat de achtdelige yoga uit de Yoga sutra’s van Patanjali met een leer van de concentratie, de meditatie en de contemplatie, die de beoefenaar boven de binding aan de begrippen en bewustzijnsstructuur van ruimte, tijd en causaliteit moeten verheffen via acht stappen tot een staat van bevrijding, samadhi.
Hatha yoga wordt veel in het westen gepraktiseerd. Het is de leer van de controle over de ademhaling en over het fysieke lichaam teneinde het lichaam in harmonie met de kosmos te brengen. De hatha yoga is vooral door het tantrisme tot verdere ontwikkeling gekomen.
Hatha yoga is een vorm van yoga, die gericht is op de zorg voor het fysieke lichaam, op gezondheid, welzijn en kracht; en op alles dat kan bijdragen aan het onderhouden van een gezonde staat van zijn. Deze filosofie leert een natuurlijke leefwijze. Waar een ‘westers’ levensmotto spreekt van ‘terug naar de natuur’, leert deze yoga filosofie de ‘natuur’ daar te vinden waar de yogi, die zich niet door de ratrace in de geciviliseerde wereld heeft gek laten maken waardoor mensen niet meer weet hebben van de natuur, zich eigenlijk al bevindt.
In de 20e eeuw is er meer aandacht gekomen op het sociale aspect, op het verrichten van goede werken en minder op de eigen spirituele groei.
- Laar, W. van der (2015) De Upanishads. Hilversum: uitgeverij Nachtwind.
- Nugteren, A. (2005), Hindoeïsme, heden en verleden. Antwerpen: Garant Uitgevers
- Sarvepalli Radhakrishnan & Moore, C.A. (ed. 1973) A source book in Indian Philosophy. New Jersey: Princeton Universersity Press.