Robin Stemerding en Heidi Muijen
Stel de wereld is een symfonie
van dansende atomen?
In een oceaan vol AUM ? ?
en kosmische harmonie!
Daar dansen wij een sarabande
rond de wildste dromen
in euforie: de Mede vloeit
met karmozijnen geuren
en kersen vol compassie —
is dit nostalgie?…
Via drie bijeenkomsten hebben wij ons als ontwikkelgroep laten inspireren door het beeld in dit gedicht — de wereldsamenleving als samenklank — en zijn op weg naar een afrondende manifestatie van het QFWF-project ‘Wereldburgerschap van de straat’.
Een reis in drie etappen
De start met het ‘Verbeelden van werelddromen rond een Kosmisch Ei’ op de dag voor Pasen, onder leiding van Camile Smeets ontlokte een creatieve stroom van beelden en een intense uitwisseling over de nood aan menselijkheid in de wereld en het belang — gezien de verharding in de politiek — migranten een gezicht te geven. De series aquarellen van Greg Suffanti en Robin Stemerding zullen worden tentoongesteld in de OBA, locatie Weesp, en een maand lang te zien zijn vanaf de feestelijke opening op zaterdag 28 september 2024.
Tijdens de tweede ontmoeting zongen wij als groep onder leiding van Marianne Selleger. Dit leidde tot vurig enthousiasme en krachtige verbinding als groep. In twee- en drietallen ontstonden er spontaan levensliederen als wereldburgers:
Spiraliseren
Is het tij samen keren
Geen eind en geen begin
We zitten er samen in
Samen kunnen we streven
Naar een mooier leven
Samen kunnen we streven
Naar een mooier leven
En:
Het kosmische ei dat maakt zo blij,
Je blijft er buiten, maar hoort erbij
Je gooit je er in, ook al heb je geen zin,
Je vind jezelf en voelt je zo oneindig vrij en blij
En:
Dansen met elkaar, dat raakt een snaar
jij en ik, wereldburgers met elkaar …
Angela Gilds heeft haar inspiratie uit deze ontmoeting stem gegeven in een spoken word toen wij als groep het ontwikkelproces voortzetten met een wandeling op het (voormalige) Marine terrein onder leiding van Chiquita Odjo Seymonson van stichting Curinesa — die rond diezelfde tijd ook een Keti Koti tafel in het Scheepvaart museum organiseerde.
Verbeelden — Verklanken — Wandeling Marine terrein
Robin heeft vanuit zijn inspiratie een terugblik gegeven op de wandeling en op de nazit rond de gastvrije tafel Chiquita en Michel, waarbij we de inspiratie uit de drie etappen van onze reis lieten samenkomen.
“We zouden elkaar voor de 3e keer gaan zien en ik was benieuwd hoe onze ontmoeting zou gaan verlopen. Het was niet ver fietsen — met de ov-fiets van het Amsterdam centraal station, na 3x overstappen vanuit Groningen — en het Marine terrein bevond zich iets verder dan waar we de vorige keer de zangworkshop bij Marianne hadden gedaan. Een imposant gebouw, de historie was voelbaar in de deels wat scheefgezakte muren en de oude stenen. Het deed denken aan oude prenten van bouwwerken zoals ze nog volledig in de polder staan. Het VOC-schip en scheepvaartmuseum nabij.
De Wereldstad Amsterdam
De oude poort, robuust met nagels verklonken en uitkijkende op een doodgewone stoep, op een doodgewone straat. Waar deed dit mij aan denken? Hoe vaak ben ik niet verhuisd in een oud pand waarin enerzijds de geschiedenis voelbaar is en anderzijds de blanco nieuwe mogelijke toekomst nog wagenwijd openstaat. Een plek met mogelijkheden. Het marineterrein is een (deels voormalig) defensieterrein en nog niet zo lang vrijgegeven voor ontwikkeling en experiment. Een plek in zeer passende transitie voor ons treffen. Voor het onderzoeken van oud naar nieuw, van het bekende naar het nog niet bekende, van wereldburgerschap.
Ik kwam binnen in de ruimte die geschikt gemaakt was voor groepen en ontmoetingen en iedereen was er al. Ik moest even wennen aan de nieuwe plek waar wij elkaar als groep deze keer troffen. Allerlei aankleding herkende ik van eerdere keren. Het tafelkleed met Egyptisch motief, de gekleurde draden, de aquarellen van Greg. Ja, ik moest even zitten en acclimatiseren. De combinatie ‘nieuwe plek’/ ‘oude groep’ vroeg daarom. Jas uit, zitten, kopje thee, bekenden begroeten en verheugen in weerzien. Het duurde niet lang. Bijpraten, terugblikken op wat ondertussen is gebeurd, is geschreven, is meegemaakt. Gesprek, veel gesprek, veel te bespreken.
‘s Ochtends voordat ik naar het station fietste, hoorde ik een liedje in mijn hoofd:
Al die zullen te Kapren varen moeten mannen met baarden zijn, Jan, Piet, Joris en Korneel die hebben baarden, die hebben baarden, die hebben baarden evenveel.
Ik denk dat de laatste zin verbasterd is, maar dat liedje danste maar in mijn hoofd en ik vond het schaamtevol. Met welke liedjes ben ik eigenlijk opgegroeid? Was er niks anders voor handen? Als je man wil zijn moet je dan stoer zijn en baarden dragen, is dat wat het uitdrukt? Meteen moet ik dan denken aan de matroos die de lamp moest vasthouden, de lichtmatroos, en de mannen die bij muiterij werden gekielhaald. Zeemansgraven. Met welke wilde lugubere verhalen en werkelijkheden, met wat voor brute heldhaftigheid ben ik eigenlijk opgegroeid! Was dit gewone kost voor jongens? Welke soort opvoeding ideeën of -strategie lag hieronder? En de gebouwen van de zeevaart, de admiraliteit deed in zijn formaliteit hieraan denken.
Het gebouw vroeg vanuit de eigen historie ontzag ook al waren de bestemmingen veranderd en experimenteel. De statische formele rigide en ‘foute’ herkomst van VOC in transitie naar nieuwer inclusiever, opener, wereldopener.
De wandeling
Chiquita nam ons als gids mee over het terrein en toonde ons allereerst een onverwacht gegeven. Aan de buitenmuur van het complex was een plaquette die herinnert aan het jaar dat Vincent van Gogh bij zijn ‘ome Jan’ doorbracht als directeur van deze marinewerf. Vincent heeft hier gepoogd theologie te studeren maar had waarschijnlijk meer interesse voor andere zaken, zoals Chiquita vertelde. De uiteindelijke schilder van zonnebloemen had hier nog een totaal andere toekomst kunnen kiezen.
Chiquita toonde ons de fontein van Arthur Sponken uit 1995 op de binnenplaats die bestond uit een combinatie van beelden en gebaseerd was op boegbeelden verwijzend naar de scheepvaart en wereldbol en handel en toont de Nederlandse handelsgeest zoals deze zich over de 4 windstreken over de zeeën verspreidt. Opnieuw treft mij de rauwheid van de grove vormen en de eenzijdige intentie van verkenning van de wereld voor handel en eigen gewin. Ook dit beeld zou vanuit onze gedachten een vernieuwing kunnen ondergaan.
Chiquita wijst op de vele experimenten om een alternatieve invulling te vinden voor 10.000 parkeerplekken, zoals deze in de komende jaren in Amsterdam zullen worden opgeheven. Een tuin voor het kweken van niet-vervuilende verfstoffen voor de mode-industrie, een plek waar zondag rond 11.00 uur een performance vanachter een heg plaatsvindt, en opvang van regenwater zijn enkele van de voorbeelden die we krijgen te zien. Een gebied met experimenten voor vernieuwing op vele vlakken.
Verbeelding en uitwisseling rond de tafel
Na een opstekende zomerse storm en gauw weer naar binnen, pakten we onder leiding van Marianne de zang weer op. We geven zingend en klappend geluiden door. Het is plezier. Het woord ‘samen’ valt opvallend vaak. Greg vertelt over zijn uitwisseling met Heidi en Robin over zijn aquarellen; een gesprek rond de tafel ontstaat.
Ik deelde bij mijn aquarel: hoe ik de verandering voelde van toeschouwer naar meer deelnemer, toen ik zelf een kosmisch ei, geïnspireerd door Greg, liet ontstaan uit de verschillende periodes die ik als witte Hollandse nomade geschilderd had. Vanuit die inspiratie had ik voor deze bijeenkomst voor ieder rond de tafel een katoenen koord meegenomen. Daarmee konden wij ons eigen leven voorstellen en met etiketten of vouwblaadjes verschillende aspecten van wereldburgerschap uit het eigen leven gaan ophalen. Er werd stil gewerkt en geknoopt.
Toen ik zelf mijn levenslijn in handen had vroeg ik mij af welke aspecten zich daarin aandienden? Vanaf jonge leeftijd luisterde ik wat er ging opborrelen bij het teruggaan naar mijzelf als opgroeiende wereldburger. Ik moest denken aan Noorwegen als peuter en schreef op het eerste etiket ‘thuis zijn in natuur’.
Ik was daar heel veel buiten en schreef op het volgende etiket ‘genieten van stilte’ en vervolgens ‘veel ervaren’. Het volgende etiket was ‘bewegen en spelen’. Dan ‘stapelverliefd zijn’ als iets dat mij in de puberteit onverwacht overkwam en mijn wereld openbrak. Wat er volgde was ‘geraakt zijn door anderen’ en ‘geïnspireerd zijn door anderen’ en ‘willen delen, uitdrukken, schilderen’, en later ‘contact waarderen’. Uit ontmoetingen kwam ‘samen tot betekenis brengen’. Ik was verbaasd over de simpele nabijheid van de onderwerpen en vroeg mij af hoe deze met wereldburgerschap te verbinden?
Er was niet veel tijd om hierbij stil te staan want Camile deelde al klei uit om met deze opgehaalde onderwerpen door te gaan. De uitnodiging om kwaliteiten van wereldburgerschap te kleien leidde opnieuw tot stil en geconcentreerd werken.
Blijkbaar was het ingaan op contact maken voor mij zo basaal en belangrijk dat ik dat centraal stelde. In mijn kleiwerk waren er twee polen. Er was een ander die iets uitdrukte en er was een mijzelf die hoorde of zelf iets uitdrukte. Het een kon een reageren zijn op de ander. Beide bewegingen gaf ik vorm in de klei.
Ik schreef daarbij de volgende tekst:
Het geluk van vraag en antwoord
Ergens wordt iets uitgedrukt,
Ergens wordt iets gehoord,
Ergens wordt iets uitgedrukt,
Ergens wordt iets gezien,
Iets wordt herkend,
Een lach verschijnt.
We drukken uit,
horen, luisteren, kijken, zien.
We antwoorden.
De vreugde van ontmoeten.
We weten dat we elkaar horen en zien,
Een bevestiging van mogen zijn
Ik was ontroerd door de gepresenteerde en gevonden kwaliteiten van eenieder. Hiermee zal Camile het gezamenlijke beeld van het Kosmische Ei en de Ibis/Sankofa/Paradijs…-vogel verder voltooien.
Daarna deelden we de heerlijke maaltijd die Chiquita en Michel intussen hadden gehaald. Een prachtige afronding van een bijzondere middag op deze derde etappe van onze reis als interculturele groep!”
In de ruimte was zichtbaar en tastbaar geworden hoe onze persoonlijke ‘levensdraden’ — voorzien van de etiketten met de bijzondere momenten in de vorming tot wereldburger — verknoopt zijn met een groter geheel, de gekleurde koorden met de vier symbolen voor kwaliteiten van het spiraliseren, het hart, het oog en de hand: ze vormen een ‘web van wereldburgerschap’.
Het hart geeft bedding aan blijmoedige kracht!
De reis in drie etappen heeft ons verbonden als groep rond een thema dat ons allen in het hart raakt. Het vormgeven van onze persoonlijke levenslijnen met knooppunten in de grotere interculturele en wereldgeschiedenis; het kleien van (onszelf als) wereldburgers, ter reflectie van onze gevoelens en gedachten over dit thema; dit proces heeft een vruchtbare grond gelegd. Een uitnodigend speelveld voor verdere uitwisseling; eerst vanuit onze eigen verhalen, waar we nu alleen nog maar een tipje van de sluier hebben opgelicht. Die verdiepende uitwisseling zal onze verbondenheid als groep en met het thema wereldburgerschap verder gaan versterken. Daarna kunnen wij, vanuit de ervaring van binnenuit en het delen en versterken van elkaar als interculturele groep, dit thema op aanstekelijke wijze verder naar buiten uitdragen.
Daarom gaan we de draadjes, letterlijk en figuurlijk, met elkaar nog eens oppakken, als een stapsteen op weg naar de feestelijke opening van de tentoonstelling in de Bibliotheek van Weesp met de schilderijen alsook de presentatie van het documentatieboek van het project ‘Wereldburgerschap van de straat’ naar de afrondende manifestatie op 19 oktober 2024.
Het gedicht dat bij Heidi opkwam na de mooie dag op het Marineterrein:
Wie ben ik?
Een wezen op twee voeten, dat door de wereld wandelt …
waar wolken zich samenpakken en mensentranen zijn.
Voel ik me thuis in een wereld verscheurd door venijn,
waar je met een document moet bewijzen welkom te zijn
en ongedocumenteerden als paria worden behandeld?
Neen, pas als mensen als mens welkom zijn, voel ik me in de wereld thuis:
Als migranten bij de grens naar hun naam worden gevraagd
en of ze hun verhaal willen vertellen en wat hun in het leven uitdaagt:
een wereld zonder statushouders vol wereldburgers die het behaagt
met elkaar te werken, dansen en zingen … maar tot dan, al heb ik een eigen huis,
voel ik me ontheemd, in een verdeelde wereld, beneveld door geld en geweld, belust op macht en middelen, terwijl de ware, schone en goede dingen verbleken en we vergeten echt mens met mensen te zijn. Kende ik geen Angela en Viola, Greg, Chiquita en Michel, Maud, Mitra en Marianne, Robin en Tess om mee te spelen om te weten
wat van waarde is, dan zing ik liever met de vogels blij en grijs,
wandel met geiten de bergen in en voel me naïef als een kind in het paradijs.
