Hoofdredactie
Zoroastrische, joodse, christelijke, islamitische richtingen — Zoroastrische richtingen — De zoroastrische leer — Zoroastrische rituelen, feesten en bedevaarten — Fravahar
Er zijn rituelen rond leven en dood en ceremonies voor jaarfeesten en maandfeesten.
Gebeden
Sinds de tijd dat Zarathustra mensen tot monotheïsme opriep, beschouwde hij Ahura Mazda waard om te aanbidden.[1]
Zij aanbidden hun enige God, als een teken van dankbaarheid.
Alvorens te bidden is reiniging zeer belangrijk. Dat bidden gebeurt in onberispelijke kleding en met onberispelijke ziel.
Er wordt vijf maal per dag richting licht gebeden: meestal richting een vuur, nu ook richting lampen. Dat licht staat voor Ahura Mazda.
De tijden dat Zoroasters bidden (Gah) zijn als volgt:
Gah-e-Havan: van zonsopgang tot de middag
Gah-e-Rapitvan: vanaf het middaguur tot drie uur namiddag.
Gah-e-Oziran: na drie uur namiddag tot zonsondergang
Gah-e-Ayvisroothram: vanaf het begin van de nacht tot de dageraad
Gah-e-Oshihan: van de dageraad tot zonsopgang
Sedrehpooshi, de ceremonie van intrede
Zoroasters zijn ooit in het fysieke leven en ooit in het spirituele leven van de religie geboren. Voor elke Zoroaster worden drie waardevolle rituelen gehouden: Sedrehpooshi, Gavah en de speciale gebeden voor de overledenen. Het belang van Sedrehpooshi blijkt uit de plaats naast die andere twee.
Van oudsher worden kinderen tussen hun zevende en vijftiende jaar geschoold in het Zoroastrisme. Omdat intreding niet verplicht is, kan iemand tot zijn vijftiende jaar voor zijn religie en levenswijze kiezen. Na deze spirituele scholing houdt de familie de Sedrehpooshi ceremonie.[1]
De rituele kleding tijdens de intrede
De jongvolwassene draagt een wit onderhemd zonder mouwen (sedreh) direct op de huid eneen schapenwollen geweven koord van 72 draden (koshti).
De sedreh symboliseert de goede gedachten.
De kushti symboliseert de eeuwige strijd tussen het kwaad en waarachtigheid. De 72 geweven draden markeren de tweeënzeventig delen van de Yasna. De 72 draden zijn verdeeld in zes delen die voor de zes seizoensgebonden feesten staan en in twaalf secties die de maanden van het jaar symboliseren.
De kushti wordt drie keer rond de taille gedraaid. De drievoudige draaiing van kushti symboliseert goede gedachten, woorden en daden die het hele leven zouden moeten gelden. De kushti heeft vier knopen: twee aan de voorkant en twee aan de achterkant. De vier knopen staan voor de vier elementen van het leven: water, aarde, vuur en lucht. Die elementen moeten volgens de wetten van de religie schoon worden gehouden.
Het ritueel van het losmaken en binden van de Kushti, Nirang-i Kushti, wordt meerdere keren per dag uitgevoerd.
Tijdens dit ritueel blijft het individu op één vaste plek staan en mag ook met niemand spreken.
Feesten
De oude Perzen geloofden dat vreugde één van Gods zegeningen is en verdriet is een slecht verschijnsel.
Vreugdefeesten horen daarmee bij religieuze rituelen.
Gahanbars
Gahanbars zijn zes seizoensgebonden feesten die verband houden met veeteelt en de agrarische levensstijl.
Tijdens elke Gahanbar, die vijf dagen duurt, komen Zoroasters samen. Als dank aan God verlenen ze hulp aan minder bedeelden.
Maandelijkse en religieuze vieringen
Het jaar verdeeld in twaalf maanden. Elke maand telt dertig dagen, elk met een specifieke naam. De zes Amesha Spentas vertegenwoordigen zes maanden in de huidige Iraanse kalender. Tijdens elke maand is er een feest wanneer de naam van de dag en de naam van de overeenkomstige maand samenvallen.
De maandelijkse feesten zijn: Farvardingan, Ardibeheshtgan, Khordadgan, Tirgan, Amordadgan, Shahrivargan, Mehrgan, Abangan, Azargan, Deygan, Bahmgan en Esfandgan.
Jaarlijkse nationale vieringen
Nowruz
Nowruz, het nieuwjaarfeest, vangt aan in het voorjaar op de dag van de lente-equinox. Het is belangrijk voorafgaand aan de lente-equinox het huis te reinigen, op te ruimen, nieuwe kleren te kopen… Het is het begin van een nieuw jaar dat samenvalt met verjonging van de natuur en van de omgeving.
Nowruz is een belangrijk feest voor iedereen in Iran. Deze nationale feesttijd duurt 13 — vroeger zelfs 21 — dagen en valt samen met de vakantieperiode. Het is een familiefeest waarbij eerst de jongeren langs gaan bij de ouderen en uiteindelijk de ouderen bij de jongeren. Deze tijd gaat gepaard met lekker eten en elkaar cadeautjes geven. Lees meer over Nowruz
Mehrgan
Het Mehrgan feest wordt gehouden op de dag van Mehr in de maand van Mehr. Het is volgens de oude Perzische tijdrekening het begin van de winter.
Op deze dag versloeg Fereydoon de commandant van onderdrukking en onwaarachtigheid, Zahak.[3]
Na Nowruz was en is Mehrgan het belangrijkste feest. Het wordt in de herfst vanwege van de oogst gevierd, en ook ter ere van de god Mehr; god van liefde en vriendschap en nog veel meer …
Cheleh
De Cheleh viering valt op de langste nacht van het jaar, in de maand Azar, dus op de winter zonnewende. Het is een tijd waarin vrienden en familie tot ver na middernacht samenkomen om te eten, drinken en poëzie te lezen (vooral Hafez). Fruit, noten, en vooral granaatappels en watermeloenen. De rode kleur van deze vruchten symboliseert de karmozijnrode tinten van de dageraad en gloed van het leven. Mensen vieren Cheleh met het doel het daglicht vanaf de volgende dag te laten lengen. De zon wordt verondersteld die nacht te worden geboren.
Sadeh
De Sadeh viering, is een herinnering aan de ontdekking van vuur, zoals verteld door Shahnameh.[4]
Op de avond van Bahman 10e (30 januari), wordt tijdens een speciale ceremonie een vuur gemaakt.
Dit staat symbool om de duisternis van de nacht in licht te veranderen en om de historische ontdekking van vuur te waarderen.
Tirgan
De Tirgan viering wordt toegeschreven aan Arash, de boogschutter, die de grenzen van het Perzische rijk bepaalde.[5]
De jaarlijkse viering — op Tir 13 (2-4 juli) — gaat gepaard met spetterend water, dansen, het reciteren van poëzie en met traditionele gerechten.
Esfandegan of Sepandarmazgan
Het Esfandegan feest valt op de dag van Sepandarmazd in de maand Esfand.[6]
Sepandarmazd is representatief voor heilige en reine liefde, die wordt toegeschreven aan vrouwen. Zoroasters vragen haar om een rechtvaardig leven, om de vruchtbaarheid van land, weiden en dieren, en om de heerschappij van een eerlijke gouverneur.
Op deze Moederdag — die valt op de 5e dag van de maand Esfand — worden speciale ceremonies gehouden ter ere van de opoffering, nederigheid en vriendelijkheid van moeders.
Ceremonies rond leven en dood
Zarathustra legde de nadruk op de blijdschap van het geloof; verdriet is in feite verboden omdat het slecht voor de mens is. Door positief te denken, heb je een goed leven.
Zoroasters zouden ook niet treuren bij de dood van hun geliefden, omdat zij geloven dat hun geest zonder treurnis op een hoger niveau in de andere wereld terechtkomt.
Na de dood nemen kwade geesten bezit van het lichaam, het is daarom zaak daar snel vanaf te komen.
Cremeren bezoedelt de vier elementen aarde, water, lucht en vuur.
Torens der Stilte en begrafenissen
Doden werden tot 1950 door priesters in Torens der Stilte of dakhma — grote torens op heuvels buiten de stad bij Yazd (Iran) — gelegd; in de buitenste ring lagen mannen, in de middelste ring vrouwen en de binnenste ring kinderen.
Die torens waren alleen voor priesters toegankelijk.
Vervolgens werden de lijken binnen een half uur door aasgieren kaal gepikt.
Een jaar later waren de achtergebleven botten droog.
Priesters legden deze in de kuil het centrum van de toren.
Ze goten vervolgens sterk zuur over de botten om de resten te vernietigen, opdat de lichamen volledig uit de levensketen werden gehaald met de minste schade voor de natuur.
Bij de Parsis (India) is deze praktijk met aasgieren in gebruik.
In Iran is dat sinds 1950 verboden.
Nu worden de doden in Yazd — in een betonnen bak onder een deksteen — begraven op de nabij liggende begraafplaats.
De betonnen bak zal ervoor zorgen dat de vier elementen niet worden bezoedeld.
Bedevaarten
De Pir-e-Sabz vuurtempel — een heilige zoroastrische grot in Iran met een eeuwig brandend vuur — is een bedevaartsoord waar jaarlijks vele aanhangers naartoe komen, met name tussen 14 en 18 juni.
De grot heet ook Chak chak (drup drup), hetgeen verwijst naar het continue druppelen van water langs het plafond en de muur.
Volgens de overlevering zouden de waterdruppels die daar uit de berg druppelen tranen van verdriet zijn van de zoroastrische prinses Hayat Banou. Zij was de tweede dochter van de laatste pre-islamitische Perzische heerser, de Sassanische keizer Yazdegerd III uit Perzië, die in 640 in het nauw gedreven werd door het binnenvallende Arabische leger.
Uit angst voor gevangenneming bad zij tot Ahura Mazda om haar te beschermen en zo haar reinheid te bewaren tegen haar vijanden. De berg opende zich en Hayat Banou verdween naar binnen.
Het constante druppelen van de tranen van verdriet zorgde ervoor dat een wortel uitgroeide tot een boom. Die oude boom is er nog steeds.
- Borchert, B. (1994) Het verschijnsel, de geschiedenis, de nieuwe uitdaging. Haarlem: J.H. Gottmer.
- Boyce, Mary (1975) A History of Zoroastrianism, Vol. 1 the Early Period. Leiden: Brill.
- Boyce, Mary (1982) A History of Zoroastrianism: Vol 2, Under the Achaemenians. Leiden: Brill.
- Boyce, Mary (1991) A History of Zoroastrianism: Vol. 3, Zoroastrianism under Macedonian and Roman rule. With Frantz Grenet, Leiden: Brill.
- Humbach, H. (1959) Die Gathas des Zarathustra Vol. I Einleitung, Text, Übersetsung, Paraphrase, Vol. II Kommentar. Heidelberg: Carl Winter
- Humbach, H. (1991) The Gathas of Zarathustra and other old Avestan texts. In collaboration with J. Elfenbein and P.O. Skjaervo. Part I: Introduction — Text and Translation. Part II: Commentary. Heidelberg: Indogermanische Bibliotek. Reihe 1, Lehr- und Handbücher: Carl Winter.
- Kefah Allush (2017) “Van Ninevé naar Nazareth De Zoroasters (Iran)”.
- Metah, P. (1985) Zarathoestra, het transcendente zien. Katwijk aan zee: Servire.
- Praag, H. van (1967) Het wonder van Perzië. Hilversum: W de Haan.
- Rashad, Mahmoud (2011) Iran, geschichte, Kultur und lebendige Traditionen — antike Stätten und islamische Kunst in Persien. DuMont Kunstreiseführer. Ostfildern: DuMont Reisverlag.
- Sarkhosh Curtis, V. (1993) Perzische mythen, legenden uit een ver verleden. Baarn: Tirion.
- Verbruggen, H. (1973) Het land van Zarathustra. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.
- Vries, J. (1995) De gatha’s van Zarathustra. Den Haag: Mirananda.
- Yazd museum, Informatie op panelen in het museum van de vuurtempel in Yazd, geraadpleegd en gefotografeerd in oktober 2017.
- avesta.org
- heritageinstitute.com
- iranicaonline.org
Noten
[1] Dit tekstgedeelte is in hoofdlijnen gebaseerd op: Yazd museum, Informatie op panelen in het museum van de vuurtempel in Yazd, geraadpleegd en gefotografeerd in oktober 2017.
[2] Bron: het winden van de kushti door een priester.
[3] Onder de wrede heerschappij van de legendarische tiran Zohak, leed het volk veel en het leefde in angst over welke verschrikkingen elke nieuwe dag zou brengen. Zohak’s wreedheid en onrecht werden zo onaanvaardbaar dat hij onder leiding van de smid Kaveh en de legendarische held Faridoon werd onttroond. Faridoon werd in Zohak’s plaats koning. Faridoon verordende dat er ter ere van Zohak’s onttroning een groot festival kwam. Dit festival staat bekend als Mehrgan. Bron: Mehrgan geraadpleegd op 13 juli 2019.
[4] Shahnameh of het Boek der Koningen is het epos van het oude Perzische rijk. Dit literaire meesterwerk van de Perzische dichter Ferdausi is tussen 977 en 1010 ontstaan. Het omvat ongeveer 50.000 “distichs” of coupletten (tweeregelige verzen). Het is ’s werelds langste epos afkomstig van één dichter. Het epos vertelt vooral het mythische en tot op zekere hoogte het historische verleden van het Perzische rijk vanaf de schepping van de wereld tot de Arabische verovering van Iran in de 7e eeuw.
[5] Er zijn verschillende legendes over de oorsprong. Een legende beschrijft hoe Perzië en Turan, twee al lang bestaande vijanden, besloten om vrede te sluiten door de grenzen tussen de twee rijken vast te stellen. Arash, de beste boogschutter in het Iraanse leger, werd gekozen om de berg Damavand te beklimmen om een pijl te schieten, waarbij de landingsplaats de grens bepaalt. De pijl vloog van zonsopgang tot het midden van de middag, waardoor de grenzen van het Perzische rijk boven alle verwachtingen uitkwamen. Wat resulteerde was de opname van vele verschillende culturen op het hele grondgebied van het Perzische rijk. Tirgan werd een viering van die diversiteit. Bron: Tirgan Festival.
[6] De belangrijkste reden om de naam van Esfand in de Perzische kalender voor de laatste maand van de winter te kiezen, is dat het de wedergeboorte van de aarde en de terugkeer van de vruchtbaarheid aanduidt. Om dezelfde reden is de vijfde dag van deze maand “Vrouwendag”. Deze dag is bedoeld om vrouwen te verheerlijken. Daarbij hielden mannen speciale ceremonies om de status en rol van vrouwen in familie en maatschappij te waarderen. Vrouwen kregen geschenken. Helaas is er weinig bekend over de details van deze ceremonie, maar hoogstwaarschijnlijk was het de oudste viering van Vrouwendag in de wereldgeschiedenis. Bron: Women’s Day in Persia (2009).
[7] Bron: Chak-Chak
