|
Buchi Fil, katibu toro di Kenepa,
un mansebu kurpa grueso i sobèrbè,
nunka su rudijanan a tochi swela
pa sutá di watapana ni karbachi.
Tur mainta ku katibunan ta pasa,
ba’kabes i kita nan sombré pa donjo,
Buchi Fil, kabes sunú i orgujoso,
sa bai traha, sin sikjera bira kara.
Bomba sutadó sa kunsumí tur dia,
pero Fil su lomba hanchu a spant’ele,
i kòrdando riba Fil su forsa brutu,
el a grunja, kome djente den su rábja.
‘Kwalke dia mi ta garna tur bo kara’,
Bomba Jendi a hur’e. M’a Fil a hari,
bira man i ranka un tronkón di indju,
puntra Jendi den kí mondi nan lo topa.
Rib’un dia Fil a gusta Mosa Nena,
e nigrita di mas fjera di Kenepa,
ku su kurpa na lugá i wowo bibu.
I nan dos a forma nan bibá pa sempr.
Pero Shon i Bomba, ku ta’tin nan bista
basta dia rib’e dushi Mosa Nena,
por a skuma den deseo di vengansa,
i nan dos a pens’ un chake p’e katibu.
‘But’e traha, lagu’e roza mondi grandi’,
Shon a bisa bomba Jendi, ‘or’e kansa,
bo ta habrak’e ku sla di watapana.
Si e bastr, warawara lo kom’ele’.
Buchi Fil a kuminsá ku su machete,
fo’i mainta, sigui traha te atardi,
sin kuminda, sin pok’ awa pa su sedu,
mjentras bomba sutadó a sinta mira.
Ora skur a drenta tera, Fil a para,
puntra Jendi, ku manjan ta sigui roza.
‘Bo ta loko ?’ bomba Jendi a grit’ele,
‘Ata luna ta saljendo. Sigui traha’.
Te mainta Buchi Fil a ranka rama,
kap infròw, te laga mondi limpi-limpi.
Bomba Jendi a mir’ele trose kurpa,
kalkulá ku ja e n’ por tin fors’i bringa.
‘Buchi Fil’, el a grit’ele, ‘Bo ta duru?
Awe ta mi dia di butabo jora.
Awe lo bo sinti mi karbachi kamna’,
i ku furja el a skupi den su kara.
‘Bo por purba’, Buchi Fil a kontest’ele,
‘ma mi man lo ta barete den bo stoma.
Bini. Drenta si bo ta sintibo machu,
pa mi pat’i mula machiká bo kurpa’.
Tantu brijo bomba Jendi n’ por a spera,
i di sustu el a kore plama panja,
skonde kurpa ocho dia, sin ke sali,
p’e katibu no kibr’e na filingrana.
‘Tin manera di mans’ele, tin manera
pa kibr’ele’, Shon a bisa bomba Jendi,
‘otro luna mi ta bende Mosa Nena ;
anto Fil lo lastra boka ‘bòw den tera’.
Mjentras Fil ta kòrta palu den kunuku,
nan a mara Mosa Nena den garoshi,
baj bend’ele ku ‘n kaptan di bark’i bela,
ku a sali pa laman e mes atardi.
Ora Fil a kaba traha den kunuku,
i kontentu el a buska su sosjegu,
un bjehita labadera a kont’ele
kon e bomba sutadó a hiba Nena.
‘Desgrasjadu’, Buchi Fil a grita jora,
‘mi nigrita nan a hòrta, pa kibrami’,
i mesora tur su fors’ a para kaba,
di manera ku un mucha por a dal e.
Man na larja Fil a kamna drenta mondi.
‘Mosa Nena’, el a jora, ‘Fil ta muri’.
Fil a kaba, mi nigrita, Fil a kaba,
ma si bomba ke sutami, el a pèrdè’.
Né baranka den kabes dje seru haltu
Fil a para wak laman i grita Nena,
pa despwes e tira kurpa den abismo,
ku e nòmbr dje nigrita na su boka.
Den anochi tin spiritu rib’e seru.
Nan ta bisa t’un katibu kara tristu,
ku ta sklama sigun bjentu supla duru:
‘Mosa Nena, Mosa Nena, Mosa Nena’.
|
Buchi Fil, een beer van een slaaf op Kenepa,
flink gespierd en sterk van geest,
was trots van aard en nooit bezweken
onder knoet of bullenpees.
Elke ochtend, als de stoet van slaven
voor de Shon zijn hoed afneemt, eerbiedig buigt,
loopt Fil blootshoofd en met zijn borst vooruit:
een houding die niet van respect getuigt.
De wrede bomba loopt zich op te vreten:
bang voor Fil, voelt Jendi zich onmachtig
en — de brute kracht van Fil indachtig —
tandenknarst hij als bezeten.
‘Ik sla je kop nog eens tot moes’,
zei Jendi tegen Fil. Die lacht en
in een handomdraai rukt hij een boomstronk uit
en vraagt: ‘waar wil je dat ik op je wacht?’
Op een dag werd Fil verliefd op Nena,
een slavin op Knip, van ongetemd gemoed,
een prachtig lijf en met een felle blik:
zij bleven bij elkaar. Voorgoed.
Maar baas en knecht zouden vooral
die mooie Nena óók wel willen.
Om hun dorst naar wraak te stillen,
zetten zij voor Fil een val.
‘Laat hem hakken tot ie neervalt’,
zei de Shon, ‘en niks te maren,
sla hem neer of dood, dan dient zijn lijk
als voedsel voor de wara-wara’.
Fil pakt zijn kapmes en, gelaten,
arbeidt hij van vroeg tot laat,
zonder eten en geen druppel water.
De bomba houdt hem in de gaten.
De avond valt. De arbeid is gedaan.
Fil: ‘kan ik morgen verder gaan?’
‘Zeg, ben je gek’, schreeuwde zijn beul,
‘werk jij maar door bij licht van maan!’
Tot de ochtend scheurt hij takken van de bomen.
Hij kapt cactussen en schoont de grond.
Ineens krimpt Fil ineen. De bomba vond:
‘die zal niet langer in verzet meer komen.’
‘Ben jij zo krachtig dat je nimmer zwicht?
Mijn zweep zal je vandaag tot tranen roeren,
Buchi Fil’, schreeuwde de bomba.
Razend spuwde hij in Fil’s gezicht.
En Buchi antwoordt: ‘kom maar op!
Mijn vuist van ijzer zal je maag inrammen!
Kom maar, ingebeelde macho van me:
met één mokerslag splijt ik je kop!
Zo’n lef had Jendi niet verwacht.
Hij ging er, angstig, als een haas vandoor
en bleef acht dagen binnen, aldoor
vrezend dat de slaaf zijn dreigement volbracht.
‘Het moet me lukken hem te breken’,
zei de Shon tegen zijn knecht: ‘nú is ‘t bekeken:
ik doe Nena van de hand. Dán zal hij
voor me kruipen met zijn streken!’
Terwijl Fil bomen rooide op het veld,
werd Nena op een kar gesjord. Een kapitein wacht
bij zijn zeilschip om die middag uit te varen.
Nena werd verkocht en ingeladen.
Als Fil klaar is met de bomen,
gaat hij blij naar huis, naar Nena.
Daar zegt een oude wasvrouw hem,
dat Jendi haar heeft meegenomen!
‘Vuile schoften!’, huilde Fil nu, buiten zinnen.
‘Mijn liefste stelen om mijn geest te breken!’
Zijn kracht is uit zijn lijf geweken:
zelfs een kind had toen van Buchi kunnen winnen!
Kijk Fil nu, radeloos, het bos ingaan:
‘Mosa Nena’, snikt hij, ‘Fil gaat sterven,
Fil is óp, mijn liefste, Fil gaat sterven,
maar de bomba zal mij nooit meer slaan’.
Eenzaam op de rotskust bij de klippen,
richt Fil zijn blik op zee en roept om Nena.
Dan springt hij van de rotsen naar benee,
de naam van Mosa Nena op zijn lippen.
Rond de heuvel zweeft bij nacht een geest
die van een slaaf zou zijn, met droef gelaat.
De geest roept ‘Nena, Nena, Mosa Nena’,
als de wind, met kracht, tegen de rotsen slaat.
|
Fred de Haas, vertaling / bewerking
