Een discussie ten paleize
Machteld Roede
8 maart 2019
Toevallig vind ik een recensie terug van Martin Schouten, HP 9-3-3 1973. Ach ja….
In een streven het Paleis op de Dam wat uitgebreider te gebruiken, werd daar een Ethologie-dag georganiseerd. Toen was gedragsbiologie bezig een hype te worden; nu noemen ethologen als Jan van Hooff en zijn leerling Frans de Waal zich evolutiebiologen.
Al om half tien ‘s morgens kwamen een 250 door Koningin Juliana daartoe genodigden bijeen in het Tuschinski Theater voor een voorvertoning in aanwezigheid van Prinses Beatrix en Prins Claus van Bert Haanstra’s film “Bij de beesten af”.
Twee uur later brachten zes stadbussen ons naar het Paleis op de Dam waar we door een onopvallende deur links naast de trap binnen gingen, op weg naar de imponerende Burgerzaal waar we aan prinses en prins werden voorgeteld, ook burgemeester Samkalden en zijn vrouw een hand gaven, daarna richting lange, goed gevulde buffettafels.
Daarna werd in een zaal elders over ethologie een discussie gevoerd onder leiding van de Groningse hoogleraar ethologie en ecologie Gerard Baerends.
De aanwezige journalisten, zoals die van Volkskrant en NRC, sloofden zich later uit om de linkse rakker uit te hangen en zich te verontschuldigen voor het bijwonen van die rechtse ethologie, ’in een bolwerk van de heersende klasse’ (Martin Schouten).
Ze verdwenen al snel, ook Rudy Kousbroek, bekend criticus van de gedragsbiologie, die nu geen woord inbracht. Zo waren ‘s avonds minder aanwezig, wat Beatrix en Claus de gelegenheid gaf minutenlang, ook met ons, te spreken, en waren de discussies wat gerichter en zinvoller.
Ik had een binnenpretje toen bij aanvang een lichtknopje niet werkte, waarop Beatrix – nu in een fraaie gifgroene japon – zich omdraaide naar Dick Hillenius – adviseur bij de Haanstrafilm – en hem vroeg daar wat aan te doen.
Hij draafde slaafs weg, die verwende pasja Dick, die zoals ik als biologiestudent had meegemaakt graag anderen commandeerde en zich door de hem omringende jonge vrouwen liet bedienen. (Later werd hij milder).
Prominent aanwezig waren Marte Röling en haar lief Henk Jurriaans, met elke vingernagel anders rood, wit en blauw gelakt. En ook twee mij bekende rechtenstudenten, toen zeer bezig met ethologie, zoals de latere criminoloog Jan van Dijk, en zijn promotor Andreas Burnier.
Ik was er aanwezig door de bevriende architect Enrico Hartsuyker. Hij was erbij toen ik twee maanden eerder promoveerde op onder meer het intrigerende paaigedrag van Lipvissen. Bij een voorbespreking in Enrico’s patiowoning in Cannenburg had een bewoner de politie gebeld, verontrust over de verdachte grote zwarte auto die al uren vlakbij stond geparkeerd met iemand achter het stuur. De politie trof de AA hofauto met de chauffeur van Beatrix.
Waarom dit alles weer terughalen? Ik wil mijn plezier nu bijna een halve eeuw later met u delen bij het herlezen van Martin Schouten:
“Na de thee meldde een saaie Engelsman veel incoherents over ethologie en kinderpsychologie. Om de vier zinnen begon hij met een “eh” dat klonk als een onderdrukte gegaap. Prinses Beatrix keek glazig, Renate Rubinstein zocht de blik van mr. K.L. Poll om tekenen van grondeloze verveeldheid uit te drukken”.
De spreker was een leerling van Nico Tinbergen uit Oxford, waar ze onderzochten of vanuit de ethologie autisme was te begrijpen.
Ik vroeg hem later eens hoe hij die ethologen dag in Amsterdam had ervaren.
“Oh heavens, that day.”
Hij bekende dat hij totaal overdonderd was geweest door het mogen spreken in een echt paleis, door de kroonprinses steeds zo dichtbij.
“I performed awfully.”
Aldus sprak Richard Dawkins; indertijd in 1973 al bezig met de eerste hoofdstukken van zijn superbestseller The Selfish Gene (1976). Later verschenen o.a. zijn The Blind Watchmaker (1986) en The God Delusion (2006).
[1] Bron: Burgerzaal Paleis op de Dam – foto Eriksw
