Bram Moerland
Bron: Bramhartigheden, 2013-03-27, brammoerland.com
In Frankrijk trof ik bij verrassing in enkele kerken een afbeelding aan van Maria Magdalena als een van de discipelen van Jezus. Op twee daarvan is zij zelfs onmiskenbaar aanwezig bij het laatste avondmaal.
Het boek van Dan Brown over de Da Vinci code heeft heel wat belangstelling voor Maria Magdalena opgeroepen. Zij zou zelfs de vrouw van Jezus zijn geweest. Veel interessanter vind ik echter dat zij op de door mij aangetroffen afbeeldingen een van de discipelen is. Zij is daar zelfs veel duidelijker herkenbaar als vrouw dan op het door Dan Brown aangehaalde schilderij van Da Vinci.
Onder de teruggevonden teksten uit de eerste eeuwen van het christendom bevindt zich een evangelie van Maria Magdalena. Het is niet waarschijnlijk dat deze tekst door Maria Magdalena zelf als tijdgenoot van Jezus geschreven zou zijn. De tekst is te duidelijk van latere herkomst, van ongeveer midden tweede eeuw. Maar juist dat zegt heel veel over de betekenis van Maria Magdalena in het vroege christendom.
In die tijd gebeurde het vaak dat een tekst toegeschreven werd aan een vroege autoriteit. Zo zijn er zogenaamd brieven van Paulus die duidelijk niet door Paulus zijn geschreven, maar die later onder zijn naam werden gepubliceerd om er autoriteit aan te verlenen. Dat in de tweede eeuw een tekst werd toegeschreven aan Maria Magdalena bewijst overduidelijk dat ook zij toen onder de christenen als een autoriteit gold.
De kerk van Rome die vanaf eind tweede eeuw een steeds sterkere greep kreeg op het christendom, heeft Maria Magdalena weggeschreven. Zo is zij tot hoer verklaard, maar dan wel als de boetvaardige zondares die van een zondige vrouw weer op het rechte pad kwam. Die nederige en vooral onderdanige rol staat in geen vergelijking met de grote spirituele betekenis die zij overduidelijk gehad moet hebben onder de vroege volgelingen van Jezus.
Het is heel interessant dat in Frankrijk afbeeldingen uit de late middeleeuwen voorkomen waarin aan Maria Magdalena de historisch correcte betekenis wordt toegekend: als een van de discipelen van Jezus. Kennelijk zijn die aan de censuur van de kerk ontsnapt. Maar de kerk heeft ook aan afbeeldingen van Maria Magdalena een draai gegeven die moest verklaren dat er onder de afbeeldingen van de discipelen een baardloze figuur voorkwam: dat zou de jongeling Johannes zijn geweest.
De afbeeldingen in Frankrijk laten echter geen twijfel bestaan over wie er afgebeeld werd: de kruik, of het zalfpotje, als attribuut van Maria Magdalena vertellen wie de maker van de afbeeldingen hier bedoelde.
Dat de kerk de afbeeldingen van een baardloze figuur onder de discipelen van Jezus later toeschreef aan de apostel Johannes, roept weer een heel ander vermoeden op: van wie is dan het evangelie van Johannes, het meest gnostische van de n uit het Nieuwe Testament? Was die Johannes ook Maria Magdalena? Was het evangelie van Johannes het echte evangelie van Maria Magdalena? We zullen dat waarschijnlijk nooit zeker weten, maar één ding is zeker: Maria Magdalena is terug, niet als hoer, maar als gelijkwaardige onder de mannenbroeders.
Je ziet meer afbeeldingen van Maria Magdalena in Frankrijk hier.
