Historiën des Ouden en Nieuwen Testaments

Boekrestauratie

Sabine Fleischer

Wijsheidsweb, 2018-06

De boeken

De tweedelige bijbel in folio formaat is een mooi voorbeeld voor boekbanden, die waarschijnlijk voornamelijk ter decoratie dienden en op een ‘koffietafel’ hebben gelegen. Beide delen zijn vrij luxe uitgevoerd met rijkelijke gouden bestempeling.

Het papier van het boekblok is handgeschept papier. Papier werd die tijd uit lompen vervaardig en nog veelal geïmporteerd (met name uit Frankrijk); maar sinds het einde van de 16^e eeuw werd ook in de Zaanstreek en op de Veluwe papier geschept.

De teksten zijn met loden letters gezet, die vervolgens op de papieren gedrukt zijn – in Amsterdam. Amsterdam behoorde in die periode tot een belangrijke plaats voor de productie en distributie van het gedrukte boek in Nederland.

De katernen waaruit de boeken opgebouwd zijn, zijn met de hand op touwen bindingen genaaid, daardoor heeft het boekblok zijn samenhang verkregen. Het boekblok is vervolgens gebonden in een band van ‘gespikkeld’ kalfsleer.
Met name het rugleer is uitbundig gedecoreerd d.m.v. goudbestempeling.

De boekbanden zijn contemporain. Het is vandaag moeilijk voor te stellen, dat er zo enorm veel werkuren in de vervaardiging van een enkel boek gestoken werden.

Hoewel de boeken in het verleden goed bewaard werden, zijn er toch een aantal kleine beschadigingen ontstaan. Omdat het de wens is om de boeken goed te kunnen bestuderen, zonder dat deze kleinere beschadigingen verergeren, is besloten om deze te laten behandelen.
Bij zorgvuldig gebruik zullen de boeken dan zeker weer enkele honderden jaren mee gaan.

Omdat de diverse materialen waaruit het boek bestaat – ondanks goede bewaaromstandigheden – verouderd zijn, is het niet voor iedereen mogelijk om de kwetsbaarheden van deze materialen en de boekconstructie goed in te schatten. Vandaar dat goed overleg met een bekwame boekrestaurator essentieel is.

Boekgegevens

Naam: Historiën des Ouden en Nieuwen Testaments, eerste en tweede deel
Ondertitel: Verrykt met meer dan vierhonderd printverbeeldingen. In koper gefneeden.
Met privilegie van de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland.
Opdrachtgever: Aan den Wel Edelen Gestrengen, Den Heer Antony Heinsius, Raad Pensionaris van de Edele Groot-Moogende Heeren Staaten van Holland en West-Friesland
Plaats: T’ Amsterdam
Uitgever: By Pieter Mortier, Boekverkooper
Datum: MDCC (1700)
Afmetingen (bxh): 27,8cm x 44cm (folio formaat)
Decoratie: De rugdecoratie is samengesteld uit hoek- en middenveldstempels die in de 18^e eeuw zeer gebruikelijk waren. Midden op het voorplat is een wapen gestempeld (misschien op verzoek van de opdrachtgever?). Ook de kantwerkrand op de platten is typisch voor vroege 18^eeeuwse boekbanden in Nederland.
Materiaal boekblok: handgeschept lompenpapier (gevergeerd)
Materiaal boekband: kalfsleer, gespikkeld met goudbestempeling
Constructie: Gotische plataanhechting, vaste bandrug, gesloten scharnieren

Schadebeschrijving: Historiën des Ouden en Nieuwen Testaments, deel 1

Het eerste en laatste blad hebben enkele randscheuren.
Het kapje aan de kopzijde van het boek heeft twee kleine scheurtjes.
Het kapje aan de staartzijde is los en deels weggesleten.
Het leeroppervlak op de knepen is deels geschaafd.

Boekrestauratie deel 1 voor en na behandeling

Hieronder een korte vergelijking van de onderdelen van het boek zowel vóór als ná behandeling.

Boekrestauratie deel 1 tijdens behandeling

Voor de conservering en restauratie van boeken worden alleen materialen gebruikt waarvan bekend is, dat zij duurzaam zijn en geen schade aan het origineel toebrengen.

Schadebeschrijving: Historiën des Ouden en Nieuwen Testaments, deel 2

Enkele bladen voor in het boek hebben randscheurtjes en een lacune.
Beide binnenscharnieren hebben scheurtjes.
Het rugbeleg kleeft niet meer geheel op de katernruggen, daardoor zitten de eerste twee katernen een beetje los.
Beide kapjes en de plathoeken hebben lacunes.
Het leeroppervlak op de knepen is deels geschaafd.
Het rugleer zit niet meer vast op het boekblok; dit is echter niet schadelijk.

Boekrestauratie deel 2 voor en na behandeling

Hieronder een korte vergelijking van de onderdelen van het boek zowel vóór als ná behandeling.