Kolonialisme voor beginners
Fred de Haas
Ik drink een drank van chocola
en lach een beetje mal.
Het spul dat heet ‘Banania’[2],
ik kom uit Senegal.
Met die gekke rode hoed[3]
Klop ik op elke deur,
Banania geeft me nieuwe moed
Als zwarte tirailleur.
Zie mijn gebroken taaltje
(afgeleid van ‘t Frans):
‘lekke, sokkelaatje’
Met Banania meer mans.
Ik hing al sinds decennia
aan elke metromuur,
al lachend met Banania,
een waar karikatuur.
En om mijn operettepak
mijn fez en bruine tronie
lachte Frankrijk en had lak
aan die gek uit de kolonie.
Senghór[4], de Baas van Senegal,
vond de affiche zó onguur
dat hij in een woedeaanval zei:
‘ik ruk die rotlach van de muur!’
Noten
[1] Bron: Y’a bon Banania ― De Andreis Giacomo poster; L’Histoire par l’image décrypte l’histoire
[2] Op het affiche (sinds 1912) staat een forse, zwarte soldaat die lachend de boodschap ‘Y’a bon Banania’ (vertaling: wat is die Banania toch lekker!) verkondigde. Drie jaar lang heeft er op het Banania affiche uit 1912 een Antilliaanse vrouw gestaan, maar in 1915 werd ze vervangen door een zwarte Senegalese soldaat. Dat was de man die ik steeds had gezien toen ik veel gebruik maakte van de Parijse metro.
De slogan ‘Y’a bon Banania’ was een verzonnen soort pidgin-Frans dat Afrikanen en Antillianen geacht werden te spreken als ze hun Creoolse taal gebruikten.
Het product Banania was een chocoladedrank in poedervorm van cacao, bananenmeel, tarwe, honing en suiker. Wel lekker. Je kon het met melk koken en het was in 10 minuten klaar. Het was voedzaam en prima geschikt voor het leger.
De soldaat op de poster beantwoordde volledig aan het beeld dat de gemiddelde blanke zich toen maakte van de ‘neger’: een vriendelijke maar domme Afrikaan met dikke lippen en een grote mond die nogal onnozel lachte en eruitzag als een groot soort kind. En hij sprak natuurlijk (!) geen algemeen beschaafd Frans. Kortom, hij was het perfecte symbool van de Creools sprekende onderdaan uit de Franse koloniën. De tekening wekte de lachlust op en zorgde ervoor dat het product Banania gretig aftrek vond bij het grote publiek.
De firma heeft die reclame lang weten te handhaven en pas in 2011 vaardigde de rechtbank van Versailles op verzoek van de ‘Beweging tegen het racisme en voor de vriendschap tussen de volken’ het verbod uit ‘om het product Banania nog langer te verkopen met de slogan ‘Y’a bon’. Op straffe van € 20.000 per overtreding per dag.
[3] Een fez is een hoofddeksel dat is vernoemd naar de stad Fez in Marokko.
[4] Léopold Sédar Senghor (1906-2001), voormalig President van Senegal , schreef in 1948 ‘Je déchirerai les rires Banania de tous les murs de France’ (= ik scheur de Bananialachjes van alle muren van Frankrijk).
