Bram Moerland
Bron: Bramhartigheden, 30-04-2015, brammoerland.com
Het is soms grappig, en ik bedoel werkelijk grappig, om oude teksten opnieuw te lezen en te ontdekken wat daarmee gesjoemeld is.
Het grappige is natuurlijk dat je het ineens doorhebt.
Allerlei verhalen in het Oude Testament zijn ontleend aan de omliggende culturen.
Het verhaal van Jozef in Dotan is een oud Egyptisch verhaal.
Het verhaal over Noach en de zondvloed komt uit het Sumerische Gilgamesh epos.
De beklimming door Mozes van een berg aan de top waarvan hij God ontmoet komt uit Babylonië en werd eerder verteld over Zarathustra.
De wetten van Mozes zijn opgeschreven door Hammurabi. De ‘stenen tafelen’ van Hammurabi kun je zien als je googlet op ‘Hammurabi’ en ‘Louvre’.
Ook het scheppingsverhaal uit Genesis heeft een voorloper, ook al is het Genesisverhaal behoorlijk verbouwd ten opzichte van de vroegere versie.
Veel mythes zijn een reflectie van het alledaagse leven. Het oorspronkelijke scheppingsverhaal weerspiegelt de seksuele verbinding van vrouw en man waaruit nieuw leven voortkomt.
Het oorspronkelijke verhaal kent daarom een mannelijke god en een vrouwelijke godin die samen de schepping creëren.
En nu komt het grappige. In het Oude Testament lijkt het alsof alleen de mannelijke god Jahweh de schepper is. Dat lijkt althans de opzet van dat verhaal. Maar wat staat er nou eigenlijk precies? Nou dit: dat Jahweh de mens schiep naar ‘zijn’ evenbeeld, en let wel: man én vrouw schiep ‘hij’ hen.
Man én vrouw zijn dus samen het evenbeeld van de schepper! Dat staat daar gewoon.
Dan denk ik: ‘Ha, betrapt! De schepper is dus man én vrouw.’ Maar het is nog net iets anders, verrassender ook.
Onlangs was ik aanwezig bij een joodse Pesach viering. Ik bladerde wat in een tekstboekje en las daarin dat Jahweh de mens schiep met wijsheid.
‘Ha, denk ik dan, betrapt!’ Want met wijsheid wordt in het oorspronkelijke verhaal niet bedoeld dat je je verstand gebruikt of zoiets, maar de godin Wijsheid. Wijsheid is een godin, net zoals Pallas Athene in Griekenland.
Later in de gnostische teksten werd ze Sophia genoemd.
Ook volgens het bijbelboek Spreuken was Wijsheid erbij met de schepping. Daar wordt zelfs gezegd dat Wijsheid de geliefde is van de Heer.
In dat oorspronkelijke scheppingsverhaal is de god Jahweh een soort bouwvakker, en is de godin Sophia een soort architect.
Samen, in vereniging, scheppen ze de kosmos, met de mens naar hun gezamenlijk evenbeeld, man én vrouw schiepen zij samen de mens.
De vrouw, of het vrouwelijke, als evenbeeld van de vrouwelijke scheppergodin, de man, of het mannelijke, als het evenbeeld van de mannelijke scheppergod.
Ja, dat is ‘different cook’ zou Van Gaal zeggen.
Noten
[1] Bron: the 305 first inscripted squares on the stele
[2] Bron: Sophia
