O Embuçado

0
Saudade ― Portugese fado’s bij het QFWF afscheid van Joke Koppius

Fred de Haas, toelichting, vertaling/ bewerking

Belos TemposVinte Anos (O Meu Primeiro Amor)Maria MadalenaLisboa AntigaAi, MourariaO Embuçado ― Coimbra ― Minha Mãe Foi Cigarreira ― Por Morrer Uma Andorinha ― Valeu A Pena

De fado van ‘de Gemaskerde’ is een klassieker geworden dank zij de ontwapenende vertolking van João Ferreira Rosa (1937-2017). Het is een zogenaamde ‘fado castiço’, een ‘pure’ fado over traditionele onderwerpen uit de tijd vóor 1910 toen Portugal nog een koninkrijk was en de adel in hoog aanzien stond.

Het Portugese volk heeft in wezen nooit een hekel gehad aan de adel en beschouwde die klasse als een onderdeel van de Portugese traditie die houvast bood en waarop je best trots mocht zijn. Daarbij kwam dat de aristocratie de fadomuziek hoog in het vaandel had staan en geregeld zangers en instrumentalisten uitnodigde om hun feesten en ontvangsten te verlevendigen. Zelf waren er ook leden van de adel die fado’s zongen en speelden. Ook zorgden ze er op die manier voor dat de fado een ‘gerespecteerd’ genre werd.

De fado van ‘de Gemaskerde’ is typisch van woordgebruik en zit vol lokale verwijzingen. Om die reden zijn er in de Nederlandse tekst bepaalde nuances weggelaten. Maar de geest van de oorspronkelijke versie wordt er getrouw in weerspiegeld.

Gezongen door João Ferreira Rosa 

O Embuçado

De Gemaskerde

Noutro tempo a fidalguia
Que deu brado nas toiradas
Andava p’la mouraria
Em muito palácio havia
Descantes e guitarradas

E a história que eu vou contar
Contou-a certa velhinha
‘uma vez que eu fui cantar
Ao salão de um titulado
Lá p’rò Paço da Rainha

E nesse salão dourado
De ambiente nobre e sério
Para ouvir cantar o fado
Ia sempre um embuçado
Personagem de mistério

Mas certa noite houve alguém
Que lhe disse erguendo a fala
Embuçado, nota bem,
que hoje não fique ninguém
Embuçado nesta sala!

E ante a admiração geral
Descobriu-se o embuçado
Era El-Rei de Portugal,
houve beija-mão real
E depois cantou-se o fado

 

Ooit op een dag in adellijke kringen
zou ik mijn fado’s komen zingen.
Het was in de Moorse Wijk,
de fadobron van ‘t koninkrijk.

En in een prachtige salon
vol cederhout en goudgalon,
stond daar, bedaard en ingetogen,
iemand met een masker voor zijn ogen.

Diezelfde avond sprak een gast
— zijn toon was vriendelijk maar vast — :
‘Gemaskerde, het is verboden
uw gelaat niet te vertonen!

Toen deed de man zijn masker af
en alle mensen stonden paf:
daar stond de koning van het land
en iedereen kuste zijn hand.

De koning zei: ‘in deze woning
kwam ik als burger, niet als koning!
Dat weten jullie voortaan dan en
zing nu wat je zingen kan!’

Gabriel de Oliveira, Alcídia Rodrigues
In de geest van de Portugese tekst, FdH
Avatar foto

studeerde cum laude af in de Franse, Spaanse en Portugese taal- en letterkunde. Vanaf het begin combineerde hij zijn functies met werkzaamheden als literair vertaler. Fred de Haas vertaalde onder meer uit het Papiaments, het Frans, het Spaans en het Russisch. Hij is leider, zanger en gitarist bij het Latijns-Amerikaans ensemble Alma Latina.