De bouw van een Lyra mandoline

0

Hans de Louter

Bron: hansdelouter.nl

Mijn model heb ik ontworpen op het beeld van twee copulerende zwanen en vindt zijn oorsprong in een instrument gebouwd door Orville Gibson, de grondlegger van de bekende Amerikaanse Gibson fabriek, aan het eind van de 19e eeuw.

De vorm van de lyra (ook ‘lier’ genoemd) gaat terug naar de klassieke Griekse oudheid en was van oorsprong een harpje. Tegenwoordig is de lyra nog steeds een bekend en veelvuldig voorkomend archetypisch beeld.

Door een mandoline-hals en mensuur toe te voegen vormde zich dit bijzondere model.
Er zijn invloeden terug te vinden uit de Renaissance en uit de Jugendstill-periode.
Als proeve van bekwaamheid en tevens uit bouwtechnische interesse heb ik dit instrument in 2 jaar tijd gebouwd, gebruik makend van de heilige geometrie – de gulden snede en de numerologie vanuit de kabbalah (de esoterische Joodse leer) – om zo tot een organische eenheid te komen.
Om het beeld compleet te maken heb ik enkele klassieke en religieuze symbolen toegepast zoals de ‘hoorn des overvloeds’ en de ‘levensboom’.

Nu laat ik graag mijn interviewer aan het woord:

———-

Hans de Louter levert zijn meesterwerk af

Hans de Louter, foto Cees Baars
De Stentor, 15 januari 2005 door David Levie

Hans de Louter heeft zijn meesterwerk voltooid. Drie jaar deed de Apeldoornse instrumentenmaker over zijn mandola, waarin hij zeven soorten hout en paarlemoer heeft verwerkt. De Louter verwacht dat zijn mega – mandoline opzien zal baren bij vakbroeders en hij houdt het niet voor onmogelijk dat zijn roem tot ver buiten de landsgrenzen zal gaan reiken. Nu de snaren zijn bevestigd, weet De Louter zeker dat zijn instrument niet zal klinken als een stofzuiger. ‘De vorm is namelijk ondergeschikt gemaakt aan de klank. Je weet van tevoren dan niet hoe het uitpakt.’

De Amerikaanse gitaarbouwer Orvil Gibson heeft de Louter geïnspireerd. ‘Maar ik heb zijn model met de zwanenhalzen vervolmaakt. Alles wat ik aan kennis in de afgelopen jaren heb opgedaan, heb ik in dit instrument gestopt. Ik was toen ik er mee begon, van plan om er ruim een jaar aan te werken. In mijn vrije uurtjes wel te verstaan, want er moet ook gewoon brood op de plank komen. Maar het zijn uiteindelijk drie jaren geworden. En nu ik het af heb, ben ik er trots op. Soms denk ik: heb ik dit gemaakt? Je mag het gerust mijn meesterwerk noemen, al weet je natuurlijk niet wat je later nog eens zal maken. Stradivarius was in zijn gouden periode een jaar of zeventig. Ik ben pas 49.’

De Louter is (bestuurs)lid van de Nederlandse Vereniging van Muziekinstrumenten Makers, de NVMM. De leden worden geacht eens in de zoveel tijd een werkstuk af te leveren als proeve van bekwaamheid.

‘Ik denk dat ik met deze mandola de rest van mijn leven kan volstaan’, zegt De Louter. ‘Ik verwacht echt dat mijn collega’s stomverbaasd zullen zijn.’

‘Geschenk van de kosmos’ in mega-mandoline

detail lyra-mandoline, foto Cees Baars

Hout liet De Louter voor zijn mega-mandolina onder meer uit Bosnië overkomen. Daar groeit een houtsoort tegen de noordelijke hellingen, waardoor een zogeheten tijgerstreep ontstaat. Ook Duits Fichte, een sparrensoort, en mahonie heeft hij gebruikt.

De Louter spreekt van een instrument dat voldoet aan de wiskundige eisen van de gulden snede, waardoor de onderlinge verhoudingen ten opzichte van elkaar helemaal kloppen. De bouwer spreekt verder van heilige geometrie en de aan de Kabbala ontleende numerologie vanwege zeven houtsoorten en twaalf ornamenten, heilige getallen.

Mensengezicht

De mandola heeft bijvoorbeeld ‘verborgen’ details, waaronder de levensboom en de hoorn des overvloeds. Curieus is een stukje van de hals waar de tijgerstreep spontaan is verdwenen en een mensengezicht is te ontwaren. De Louter heeft het over een geschenk van de kosmos. ‘Een andere verklaring heb ik niet.’ Dat zijn mandola opzien zal baren, staat voor hem vast, want en passant heeft hij ook een methode ontdekt, waardoor aangebrachte lak aanzienlijk sneller droogt dan tot nu toe voor mogelijk is gehouden. ‘Waarschijnlijk heb ik herontdekt wat Italiaanse vioolbouwers al eeuwen geleden wisten. Wat de reacties zullen zijn, kan ik nu niet overzien. Ik heb altijd in betrekkelijke anonimiteit kunnen werken en dat mag van mij ook zo blijven. Maar het is mogelijk dat die rust nu wordt verstoord. Het zij zo.’

Orkestjes

Hans de Louter speelt puur voor zijn plezier in twee orkestjes. Zijn hart gaat uit naar Klezmer, oldtimeswing en zigeunermuziek. De Louter wil de mandola inzetten op speciale concerten. ‘Ik zal er overigens zelf niet op spelen. Ik speel uiteindelijk contrabas en geen mandoline.’

———-

Hans de Louter:

Mijn model heb ik ontworpen op het beeld van twee copulerende zwanen en het vindt zijn oorsprong in een instrument gebouwd door Orville Gibson, de grondlegger van de bekende Amerikaanse Gibson fabriek, aan het eind van de 19e eeuw.

De vorm van de lyra (ook ‘lier’ genoemd) gaat terug naar de klassieke Griekse oudheid en was van oorsprong een harpje. Tegenwoordig is de lyra nog steeds een bekend en veelvuldig voorkomend archetypisch beeld.

Door een mandoline-hals en mensuur toe te voegen vormde zich dit bijzondere model.
Er zijn invloeden terug te vinden uit de Renaissance en uit de Jugendstill-periode.
Als proeve van bekwaamheid en tevens uit bouwtechnische interesse heb ik dit instrument in 2 jaar tijd gebouwd, gebruik makend van de heilige geometrie – de gulden snede en de numerologie vanuit de kabbalah (de esoterische Joodse leer) – om zo tot een organische eenheid te komen.
Om het beeld compleet te maken heb ik enkele klassieke en religieuze symbolen toegepast zoals de ‘hoorn des overvloeds’ en de ‘levensboom’.

Technische gegevens

Mensuurlengte: 35,4 cm

Gebruikte houtsoorten

  • onderblad, krans en hals: Bosnisch esdoorn
  • bovenblad: fichte-hout.
  • er zijn zeven houtsoorten verwerkt: fichte, esdoorn, palissander, mahonie, noten, ebben en coromandel.

In totaal zijn er 61 stukken paarlemoer gebruikt; het paarlemoer als weerspiegeling van de hemel.

Avatar foto

Sinds 1986 ben ik professioneel instrumentbouwer, iemand die voor anderen hun snaarinstrumenten bouwt, repareert en restaureert. Mijn vakgebied is eigenlijk ‘luthier’, wat vroeger ‘luitenbouwer’ betekende, maar tegenwoordig bouw ik met name violen, altviolen, gitaren, mandolines, sisters en Ierse bouzouki’s.