Mieke Berger
Wat begint moet eindigen,
Het is volbracht, het lichaam opgelost
In volle overgave is Mieke vertrokken.
Verschenen in: InZicht nr 1. februari 2021
De eenheidsbeleving waarin binnen en buiten niet langer meer van elkaar te onderscheiden zijn … Waarheid is dat er geen enkele ervaring bestaat.
De in de Verenigde Staten, Californië, geboren Bernadette Roberts (1931) groeide op als jong meisje in een christelijk milieu en had in haar jeugd te kampen met gezondheidsproblemen. Deze problematische start in haar leven kan niet losgezien worden van haar latere ervaringen waarbij de devotie tot het ‘Hogere’ (lees het goddelijke) de rode draad zou blijken te zijn.
In de contacten die ik over een reeks van jaren met Bernadette heb onderhouden, heeft zij telkens weer gewezen op haar ontwakingsproces.
Aan de basis daarvan ligt het kloosterleven, waar zij in 1948 haar intrede deed als non in het karmelietessenklooster, een contemplatieve katholieke orde. Op zich zeker niet verwonderlijk gezien haar achtergrond en aanleg voor devotioneel leven.
In die periode werd zij nadrukkelijk geconfronteerd met de benauwende kant van dat bestaan: Gehoorzaamheid, devotie, liefde voor God en de dwingende opdracht je aan Hem over te geven.
Op enig moment ervoer zij dat je God niet buiten jezelf moet plaatsen maar dat je die juist in jezelf moet zoeken. Dit sluit weliswaar niet aan bij de heersende dogma’s in de christelijke traditie, maar ze bleef niettemin loyaal aan haar omgeving in het klooster en haar devotioneel leven.
In die tijd kwam zij tot het inzicht dat elke persoon zijn eigen wereld beleeft waardoor uitwisseling van inzichten en communicatie met de overige leden van de kloostergemeenschap moeilijk zo niet feitelijk onmogelijk was.
Uiteindelijk leidde dat ertoe dat zij uit de kloosterorde trad. Daarna studeerde zij filosofie en wiskunde en gaf op die gebieden les aan een school in Los Angeles. Ze trouwde en schonk het leven aan vier kinderen.
Het middelpunt
Met het gerijpte inzicht beschouwde zij haar wereld als een lichte cirkel van kennis en ervaringen (1) met in het middelpunt een piep klein zwart gaatje.
Dat zwarte gaatje had grote aantrekkings- of zuigkracht en zou naderhand steeds groter gaan worden. Het binnengaan in dat zwarte gat is wel te vergelijken met de ‘dark night of the soul’ en sluit aan bij de ervaring die beschreven wordt door Johannes van het Kruis.
Om haar ervaring te beschrijven maakte zij gebruik van een aantal symbolen, te beginnen met de hiervoor al aangestipte witte cirkel. Het witte gedeelte representeert het ‘Ik ben Ik’. Het wonderlijke is dat het ‘Ik dat Ik ben’ zichzelf als die ‘Ik in het Ik’ projecteert.
Dat komt tot uiting als ‘Ik verdedig mezelf’, Ik voel wat Ik voel’, ‘Ik heb een voorkeur voor positieve ervaringen en een afkeer van negatieve’. Het is een perceptie van de wereld waarin ik een toekomst wens met uitsluitend prettige ervaringen.
De witte cirkel is de combinatie van lichaam en geest; dat laatste te verstaan als ‘het denken’. Dat denken manifesteert zich ook als bedenken, overdenken en is de basis van en voor het ego. Bernadette noemde dat (het ego) een ingebeelde ziekte en een obsessie van jezelf, waarin je verstrikt raakt en gevangen zit en waarvan je meent dat je er nooit meer aan kunt ontsnappen.
We zijn er ons niet van bewust dat ‘het denken’ een autonoom proces is en we gaan er ten onrechte van uit dat we het denkproces kunnen beïnvloeden met dat denken. Bernadette duidde dat aan als ‘het denken dat zich buigt over het denken’ (Mind bending on itself, 2).
Dit autonome proces is uiteraard de voedingsbodem voor pijn en teleurstelling. Het wordt ervaren als een kwelling en leidde ook bij haar net als bij vele anderen tot de wens niet langer te leven.
Het hier bedoelde autonome proces komt erop neer dat vraag en antwoord besloten liggen in hetzelfde domein, namelijk de witte cirkel ofwel de mind zoals die zich in die specifieke persoon manifesteert. Het zal duidelijk zijn dat je binnen die beperkte mind op basis van die automatische reflex geen Waarheid kunt vinden.
Vraag en antwoord zijn een reflexief mechanisme van subject/object. Het is dus een automatisch proces dat het Ik-bewustzijn mogelijk en onvermijdelijk maakt. Dat proces moet tot zijn uiterste grenzen beleefd worden voordat Bewustzijn zich in zijn ware gedaante toont.
Zuigkracht
In haar verdere ontwikkeling werd de ‘zuigkracht’ van het uitdijende zwarte gaatje steeds sterker, waardoor het te vergelijken is met een diafragma, dat zich steeds verder opent (3).
“Als een diafragma dat zich steeds verder opent”
Steeds meer werd zij daarin naar ‘binnen’ gezogen en merkte ze op dat het zwarte gat feitelijk het ‘Ik Ben’ is. Dat ‘Ik Ben’ is een domein van rust, zonder reacties, voelen of oordelen. Het is gewoon stil Zijn.
Het inmiddels aanzienlijk grotere zwarte gat in de witte cirkel is de weg naar wat zij aanduidde als ‘No Self’ (Niet Zelf, 4).
Het zich almaar verder uitstrekkende zwarte gat zorgt voor een navenant grotere trekkracht, waar zij nog steeds, door haar trouw aan het goddelijke, weerstand aan bood. Uiteindelijk is het zwarte gat sterker, de witte cirkel steeds kleiner en moest zij zich wel overgeven aan het zwarte gat.
Daarmee viel zoals zij het uitdrukte ‘de ervaring van een ik’ weg (falling away of the sense of me).
“God verscheen niet”
Het persoonlijke ik is dan weggevallen en het Echte Zelf blijft over. Dat was in haar ervaring het best te vergelijken met een dynamische vlam. Ze meende dat het ‘God’ zou zijn, maar die ‘verscheen’ niet. Het was het stadium van ‘No Self’, te begrijpen als een stadium waar er geen ik-besef meer is. Voorbij de vlam was er een volgend stadium dat dus voorbijgaat aan ‘No Self’. Dat is een staat van Being (Zijn). Dat noemde zij mystiek.
In de woorden van Erik van Ruysbeek: de on-tijdruimtelijke perceptie van de werkelijkheid.
Grafisch is het voor te stellen als een zwart gat met een minuscuul klein wit randje (5).
Daarin ontvouwt zich de eenheidsbeleving, waarin binnen en buiten niet langer meer van elkaar te onderscheiden zijn. Waarheid is dat er geen enkele ervaring bestaat. Zolang er nog een restje ik-besef is, zijn we nog niet voorbij No-Self.
Bernadette Roberts is in 2017 in Californië overleden.
