deel 1 – deel 2a – deel 2b – deel 3a – deel 3b – deel 4
Evert Wagenaar
Terug- en vooruitblik
Deel 1: Het bewustzijn op een andere manier bekeken
In het eerste deel wordt ons een beeld gegeven van de goddelijke aard van het bewustzijn, dat niet uit de mens is ontstaan, maar wel door de mens gevormd en ook misvormd kan worden.
Deel 2A en 2B: Het menselijke bewustzijn
In het tweede deel is ons mensje geboren, een tweevoudige geboorte, waar enerzijds de verschijning van de Ziel als het Goddelijke en anderzijds de geboorte van de biologische mens als Aardse ziel nader zijn besproken. Ook de relatie tussen de eerste ontwikkeling van de hemelse Ziel en die van het begin van de aardse persoonlijkheid is aan de orde geweest. Dit tweede deel eindigt met de gang van het kind naar de ‘grote school’, waar het kind klaargestoomd wordt voor deelname aan de maatschappij.
Deel 3A en 3B: Het bewustzijn in de overlevingsstrategie.
In dit derde deel wordt verder ingegaan op de voortgaande ontwikkeling van het kind naar volwassen persoonlijkheid en welke keuzen daarbij gemaakt kunnen worden. Het gaat speciaal over de mens die in de bijbel de ‘uitverkorene’ wordt genoemd, en in dit deel als ‘de Aangeraakte’ wordt aangeduid. Het zal blijken dat deze aangeraakte mens een speciaal bewustzijn kan ontwikkelen waarbij deze aangeraakte zijn speciale taak in de schepping als middelaar kan vervullen.
Wie zijn dat, wat houdt deze taak in, en wat zijn de persoonlijke gevolgen wanneer mensen die Aanraking serieus nemen?
Maar ook bij de ‘normale’ vorming van de persoonlijkheid ontstaan net zo goed allerlei verwikkelingen die wellicht met behulp van die bijzondere Aanraking naar een nieuw evenwicht geleid kunnen worden. Ook dat zal worden toegelicht en op welke wijze een oplossing mogelijk kan worden .
Dat geldt in het bijzonder voor een der belangrijkste problemen van deze moderne tijd, de toename van depressiviteit, waar vooral veel jongere mensen onder lijden, niet zelden met desastreuze gevolgen. Hoe kunnen we daarmee omgaan, kunnen we daar verandering in brengen?
De Goddelijke aard
De goddelijke aard van ons bewustzijn is door alle delen heen de leidraad van deze serie. En het is daarom een goede zaak deze leidraad nog weer eens voor het voetlicht te brengen en wellicht wat andere denkbeelden toe te voegen.
In de spirituele literatuur wordt gesproken over het bestaan van een universeel bewustzijn. Laten we even zien hoe Wikipedia daarmee omgaat[1]:
“Het universele bewustzijn, ook wel universele geest of kosmisch bewustzijn genoemd, is een metafysisch concept dat suggereert dat we allemaal met elkaar verbonden zijn voorbij onze fysieke grenzen. We zouden een Bron van wijsheid delen, die ons verenigt en ons inzichten biedt, die verder reiken dan ons bewuste weten. Het concept suggereert dat er een onderliggende essentie is van alle wezens en veranderingen in het universum. De kosmos zou onderling verbonden zijn, waarin elk wezen, van het kleinste deeltje tot het grootste sterrenstelsel deel uitmaakt van dat universeel bewustzijn.
Het concept van de universele geest werd gepresenteerd door Anaxagorus een pre-Socratorische filosoof. Hij stelde dat de groei van levende wezens afhankelijk is van de kracht van de geest binnen de organismen, die hen in staat stelt om voeding te halen uit omringende stoffen. Voor dit concept van de geest werd Anaxagoras geprezen door Aristoteles. Zowel Plato als Aristoteles maakten echter bezwaar tegen zijn opvatting van de geest, omdat deze geen ethische handeling omvatte, dat wil zeggen, handelen in het “beste belang” van het universum. Voor Plato en Aristoteles was het niet voldoende dat de geest alleen functioneerde als een organiserende kracht; ze geloofden dat een echt begrip van de geest ook moest inhouden dat deze handelde met een ethisch doel.”
Zonder deze ethische dimensie blijft alles een denkbegrip en dan zou de moderne Artificial Intelligence daar de juist afspiegeling van zijn.
Wij spreken echter over het menselijke bewustzijn als verschijning binnen het Goddelijke bewustzijn, het begrip ‘Universeel’ wordt dus vervangen door iets Heiligs, iets Goddelijks waardoor het een Naam krijgt. Het menselijk bewustzijn is daarmee een deel van het Goddelijke Bewustzijn. En dat geldt overigens voor alle bewustzijn, dieren, planten, planeten, etcetera, in dat verband dus inderdaad universeel — met dien verstande dat het menselijke bewustzijn niet alleen deel uitmaakt van het Goddelijke, maar ook als een werkzame deelgenoot van het Goddelijke bewustzijn een belangrijke taak vervult. Dat is precies het grote verschil tussen mens enerzijds en dier en plant anderzijds. Daarmee wordt dit buitengewone onderscheid tussen het menselijke en alle andere vormen van bewustzijn ook in dit deel nog eens onderstreept.
Zouden we het universele bewustzijn als niet-Goddelijk beschouwen, en niet nader aanduiden, is het niet meer dan een begrip, in feite een dood begrip, waarover je een mening zou kunnen hebben en dat als een ruimte voorgesteld kan worden; een ruimte waarbinnen alles wat gebeurt, kan gebeuren. Zomaar als een reeks gebeurtenissen zonder richting, zonder zin….
En Soph
Ons standpunt is dat deze Goddelijke universele bewustzijnsruimte een oneindige levende ruimte is, met dien verstande dat dit leven door ons als levende wezens en deelgenoot niet kan worden waargenomen omdat ze geen enkele eigenschap bezit, behalve dat zij Heilig is. Deze Heilige, levende ruimte kent geen dimensies….niets…. Wij noemen haar ‘de grenzeloze grondslag van het Goddelijke, of, zoals de Kabbalah dat uitdrukt: En Soph….
En Soph betekent ‘Zonder Grens’. En iets dat geen grens heeft bestaat niet, maar is er wel. Een Iets in het Niets …..een niet bestaand Iets in het Niets.
De Godsdienst filosoof Dr Daniel van Egmond sprak graag over HET Heilige als ‘plaats’ waar De Heilige zich begint te tonen. Dat ‘tonen’ is het BEGINSEL van structuur, waarmee Het Heilige zichzelf van moment tot moment schept als De Heilige. De Heilige kan misschien het beste uitgedrukt worden door het begrip Verlangen.
Het Heilige schept zichzelf als een oneindig Verlangen en Bewustzijn, als het levende bewustzijn, als de Bron van alles wat bestaat en nog tot bestaan moet komen. Het grote werkboek van de Kabbalah, de Zohar, begint met de ‘Bijeenkomst’ van Rabbi’s onder leiding van Rabbi Eleazar die de vraag stelt: ‘Wie is God? God is wie? (hebr. Mi )’ en na ampele overweging komt men tot de conclusie dat op deze vraag geen antwoord kan gegeven worden. Wanneer de vraag anders gesteld wordt: ‘God is wat? (hebr. Mah)’, dan kan er wel iets gezegd worden. Mah is alles, de liefde, het goede, het schone en het ware… in het kort gezegd: Mah is ‘deze (hebr. Eleh).’ ‘Deze’ of ‘Eleh’ is Mah en het meest universele begrip van Mah is dan wellicht ‘het Verlangen.’ Mi verlangt er naar zich te tonen als Mah, als de liefde en de wijsheid, en de waarheid, die tezamen Mah vormen.
En zo ontstaat volgens de Zohar de basis Naam voor God: Elohim (Hebreeuws: אֱלֹהִים, ělohīm; in het Hebreeuws gaan de letters in een zin van rechts naar links.)
De lelie tussen de doornen
Daarna gaat de Zohar verder met een discourse van Rabbi Hizkiah over de lelie (of de roos) tussen de doornen. Het is het mystieke verhaal over het volk Israël, dat in zuiverheid leeft tussen de doornen van de wereld.
Foto Joke Koppius
Het volk Israel is NIET het joodse volk, dat zich momenteel in groene pakken heeft gehuld en alles om zich heen kapot slaat. Het volk Israël in dit mystieke verhaal is de verzameling van ‘Aangeraakten’, van Rechtvaardigen, van Uitverkorenen, waar ook ter wereld, die moeten leven tussen de doornen van de moderne wereld. Rabbi Hizkiah vertelt over hoe de bloemkelk van de lelie of roos uit 13 bladen bestaat die afwisselend wit en rood zijn gekleurd, waarbij de witte kelkbladen staan voor liefde en ontferming en de rode voor rechtvaardigheid. Dit stukje tekst, waarmee de Zohar begint geeft duidelijk aan waar die Aangeraakten, rechtvaardigen en uitverkorenen in het leven staan: zij staan temidden van een wereld vol doornen, vol strijd en onrecht, onbegrip, rampzaligheden, etcetra.
De Aangeraakten, daar gaat het in dit deel om
Wie zijn dat en waarom zijn ze aangeraakt?
En wie raakt ze aan? En hoe leven zij tussen de doornen?
Vele vragen, die — dat is de bedoeling — beantwoord zullen worden in dit 3e deel van onze serie. In het tweede deel is ons verteld dat de mens geboren wordt met twee zielen, het Ego en de Ruach, waardoor deze mens zowel op aarde als in de hemel aanwezig en werkzaam kan zijn.
En Aarde en Hemel en alles daartussen in, worden aldus geschapen door het Verlangen van de Heilige zich te tonen en dat wordt nu bekrachtigd, van moment tot moment. Voortdurend verschijnt en verdwijnt het Verlangen in een eeuwige scheppingsdrang. En dat Verlangen toont zich als de Genade, de Liefde en de Wijsheid enerzijds, en anderzijds als Rechtvaardigheid, zoals verteld in de mythe van de Lelie of de Roos.
De Axis Mundi
In de Kabbalah en ook in de Gnostische stromingen wordt ons verteld dat deze eigenschappen van Hemel en Aarde niet zomaar naast elkaar gezet kunnen worden, maar dat die verbinding door vele werelden heen loopt (zie onderstaande tekening). Deze werelden hebben allen hun specifieke bewoners, mensen, engelen, aartsengelen en goden. En elk van deze bewoners heeft een specifieke taak in het tot stand brengen van de verbinding tussen Hemel en Aarde. Wij noemen deze verbinding de Axis Mundi. De voorstelling is dat zich langs deze Axis Mundi talloze Engelen, Aartsengelen en Goden op en neer bewegen en aldus de verbinding tuswsen Hemel en Aarde daadwerkelijk verwezenlijken.
Axis Mundi schets door Evert Wagenaar
Maar ook de mens kan langs deze Axis bewegen.
En dat is maar goed ook.
Want er is iets gaande met die engelen en zij vallen van die Axis af, en vallen in handen van Lucifer, de Grote Gevallen Engel, die niet meer deel uit maakt van de schepping en dus zijn eigen ‘koninkrijk‘ heeft opgebouwd. Wij noemen dit koninkrijk ‘de Hellen’. En het kenmerk daarvan is dat er in de Hellen geen levenskracht bestaat. Daarom moeten de bewoners van de Hellen, de gevallen engelen, het doen met de levensenergie en de levende adem (Ruach) die ze stelen van de mens.
En wanneer daar niets aan gedaan wordt zal de schepping teloor gaan.
Maar de Heilige, geprezen zij zijn Naam, doet daar wel degelijk wat aan: Hij schept de mens en voorziet hem/haar met twee geboorten, waardoor deze mens als deelgenoot van Aarde én Hemel daadwerkelijk langs de Axis Mundi heen en weer kan bewegen om de verbinding tussen Hemel en Aarde te behouden.
De Aangeraakten
Iedereen, dat wil zeggen: ieder mens, is aangeraakt. Dat gebeurt tijdens de geestelijke geboorte, de geboorte van de Ziel, Ruach, die in de vorige twee delen uitgebreid besproken is. En daarbij ging het vooral over de verschillen in hoedanigheid van de Ziel ten opzicht van de biologische mens, het Ego. Dat verschil heeft alles te maken met de Axis Mundi en ook de wereld die zich ‘boven’ de gewone wereld van de mens van alledag bevindt (zie voorgaande tekening). We hebben deze wereld de Mundus Imaginalis, de wereld van Yetsirah, de wereld van de engelen genoemd. Daarmee bevestigen we opnieuw dat ook de mens door de geboorte van die Ziel een engel is. Maar de moeilijkheid is dat het pasgeboren kindje in de wieg daar geen weet van heeft en eerder zal opgroeien als deelnemer van de gemeenschap. En dan is de kans dat hij/zij in dezelfde slaap valt als het merendeel van die gemeenschap levensgroot.
Zo komt het dat er nauwelijks iemand is die wel weet dat hij/zij is aangeraakt. En daarmee is het grote drama van de mensheid duidelijk: alleen de Aangeraakten die dat weten zullen daar iets mee willen doen, maar ze weten ook vaak niet wat. En hoe ze kunnen beginnen. Zij zullen de Ziel, Ruach, tot ontwikkeling en groei willen brengen. Maar hoe doe je dat?
Het moet ons ook duidelijk zijn dat die slaap bij velen diep is, zodat het in feite eerder vergeleken kan worden met de dood. Dode zielen, dode mensen; sommigen blijft dat bespaard en kunnen zich de Overblijfselen herinneren (zie deel 2A). Als regel is daar hulp bij nodig, omdat deze Overblijfselen mystiek/magisch van aard zijn en dus niet zo maar even gebruiksklaar ter beschikking staan.
We komen hier bij een heikel punt.
Hoe manifesteren zich die Overblijfselen?
Wie helpt ons die manifestatie te begrijpen?
Vragen waar mensen mee worstelen, zelfs zonder het te weten.
Het voelt als een onbestemd verlangen, waardoor mensen op zoek gaan naar iets dat dit verlangen kan stillen: een nieuwe partner, een mooiere auto, en ander huis? Desnoods een lange vakantie naar een ver land? Dat lijkt dan even te helpen.
Maar het verlangen blijft en daar komt ook de onrust bij.
En kom je iemand tegen die vertelt over een groepje waarmee ze op Yoga zit, zo heerlijk ontspannend, moet je ook doen. Maar na enige tijd valt het groepje uit elkaar en is de leider ziek geworden. En bovendien is er weinig veranderd aan dat onbestemde verlangen. Je zoekt verder en verder¸ en je vindt het niet. Teleurgesteld ga je toch maar naar de sportclub en ondertussen ben je ook alweer wat ouder, het gezin, de carrière, de caravan ….waarmee gezegd wordt is dat het niet zo eenvoudig is om op het juiste spoor te komen. ‘Men moet wat geluk hebben’, wordt er gezegd. En misschien is dat wel zo, maar dat zou dan toch een vreemde situatie opleveren, waarbij het toeval een rol speelt. En veel mensen die te maken hebben met die onrust en dat verlangen zouden dan buitengesloten worden. Daar moet iets anders een rol spelen. En wat is die rol, en wie speelt die?
Het magnetisch centrum
Om het bovenstaande enigszins toe te lichten kan wellicht volstaan worden met de vermelding dat ons zogenoemde magnetisch centrum hierin die rol speelt. Dat centrum stelt u in staat mensen en situaties aan te trekken of af te stoten. En zo kan het gebeuren dat u ‘tegen iemand aanloopt’ die u eigenlijk wel graag weer eens wilt zien. ‘Twee zielen, één gedachte….’. Het is de bedoeling daarover uitgebreider te berichten in deel 4.
Zo kan dat ook gaan bij de mensen die aangeraakt worden. Maar wat als iedereen aangeraakt wordt? Dat zou betekenen dat grote groepen mensen op zoek zouden zijn naar hun Goddelijke bestemming met als gevolg dat er op den duur eigenlijk alleen maar Aangeraakten zouden zijn. De praktijk is echter geheel anders. Slechts enkele mensen gaan echt op zoek, en blijven zoeken totdat ze gevonden hebben. Die mensen doorzien vroeg of laat hun dwaling in het woud van de pseudo-spirituele aanbieders die vaak niet verder zijn gekomen dan een paar standaard boeken en een mooi verhaal verpakt in prachtige cursussen, die veel geld kosten, en verwarring achter laten. Zeker is dat de Aangeraakten ook door zo’n woud heen moeten, ook zij moeten ploeteren. Maar op een dag gebeurt het: de Ontmoeting vindt plaats, de Ontmoeting die het gevolg is van de aantrekkingskracht van ons magnetisch centrum. Sommige mensen ondergaan dat onder protest: zij willen helemaal niet tot de Aangeraakten behoren. Het bekende verhaal van de apostel Paulus is daar een mooi voorbeeld van. Op reis, ik geloof naar Damascus (of was het Aleppo?)… Nou ja, nu maakt dat niet veel meer uit; een Orthodoxe Christen uit Moskou heeft voor alle zekerheid allebei deze heilige steden verwoest. Maar Paulus werd, zo’n kleine 2.000 jaar geleden, onderweg getroffen door een zeer heftige vorm van aanraking, waardoor hij dagenlang blind was.
De mystieke ervaring
Als mystieke ervaring kan ons dat ook overkomen.
Ook wij kunnen lange tijd blind of doof zijn voor onze bestemming als Aangeraakte. En dan toch maar naar de huisarts en een verwijsbrief naar de psycholoog. Dat kan gevaarlijk worden, zoals dat ook verderop in dit deel zal worden gemeld. De kans is aanwezig om helemaal de verkeerde kant opgestuurd te worden.
Maar goed…. Laten we zeggen dat dit lot ons bespaard blijft en dat we weten van die aanraking… We zijn aangeraakt, en we weten het, en we accepteren het. Hoe nu verder? We komen in contact met mensen (of één mens) die ons leidt naar een spirituele en religieuze traditie. De traditie is een strikte voorwaarde. Wij kunnen niet zo maar het spirituele pad op gaan. Nee… zeker niet….
De traditie vertelt ons dat de toegang tot het ware spirituele pad bewaakt wordt door een engel met een vlammand zwaard, het is de (aarts)engel Michael en hij staat daar niet voor niets.
En hij stelt vragen: Wie bent u?; Waar komt u vandaan? ; Waar wilt u naar toe? Hoe denkt u dit doel te bereiken?
U kijkt daar natuurlijk niet van op, omdat u weet dat deze gebeurtenissen en deze vragen in uw bewustzijnsruimte plaatsvinden. En dat zal zo blijven, met dien verstande dat dit alles kennis vereist, die we ons eigen moeten maken, waardoor we deze situaties ‘live’ kunnen beleven.
En dat kan allemaal onder voorwaarde dat we in die traditie verblijven. Ook dat vindt plaats in dat zelfde bewustzijn. Alles wat in zo’n situatie plaats vindt is magisch/mythisch en is daarom een objectieve werkelijkheid. Daarom moet er geoefend en gestudeerd worden, juist om tot die magisch/mythische objectiviteit te komen.
Waar vinden we zo’n traditie?
Die vinden we o.a. in het esoterisch Christendom, in de Soefi beweging, in de Joods-Christelijke traditie en ook in de oude Oosterse tradities van het Boeddhisme, het Hindoeïsme en het Taoïsme. Al moeten we daar in zoverre voorzichtig mee zijn dat grote cultuurverschillen het volgen van zo’n traditie lastiger maakt. En zo groeit de Ziel, de Ruach, omhoog, langs de Axis Mundi en gaat zich meer en meer doen gevoelen. Dan komt weldra het gevaar: de routine, die ons werk tot een sleur tracht te maken; de hoogmoed: zie mij eens, ik ben al veel verder dan jullie; de vervreemding; de eenzaamheid; talloze redenen om af te haken, het is wel goed… ik ben al jaren bezig en ik merk nog helemaal niks….
Dan komt het moment dat we een beroep moeten doen op waakzaamheid. We dreigen weer in slaap te vallen, een ander soort slaap misschien, maar toch…. We hebben hulp nodig. Niemand kan zichzelf bevrijden uit de klauwen van de demonen. Daarvoor is de strijd te hevig en van te groot kosmisch belang. Die strijd wordt gevoerd door onze Beschermengel. We kennen die strijd als ‘het Gevecht tussen Jacob en de Engel’. Die strijd blijft onbeslist, waarmee aangegeven wordt dat het gaat om een levenslange strijd waar de mens niet onbeschadigd uit tevoorschijn komt. Opnieuw hebben we iemand nodig die de weg van vlammende zwaard al een stuk doorlopen heeft en weet heeft van de vele valkuilen die we op ons pad omhoog tegen zullen komen. Het gaat om hulp bij het verkrijgen van meer inzicht, de toestand te bereiken van helder waakbewustzijn.
Het heldere waakbewustzijn
Het pad van het groeiende Zielsvermogen, zit vol voetangels en klemmen. Naarmate ons inzicht en bewustzijn groter worden zullen deze obstakels zich dieper ingraven en moeilijker te ontdekken zijn. Door de hulp te aanvaarden van mensen die meer ervaring hebben opgedaan ontstaat er een elkaar versterkende kruisbestuiving die heilzaam is en onmisbaar. Het gevolg daarvan is dat er een helder waakbewustzijn ontstaat dat ons in staat stelt de Ziel te laten groeien, waarmee de verbinding met de Hemelen steeds krachtiger wordt. Hiermee wordt het ook duidelijk waarom mensen zich in vereniging verzamelen om een religieuze orde te stichten die in een traditie is gevestigd.
Het heldere waakbewustzijn stimuleert ook de groei van het Intellect, de verbinding tussen mens en hemel, tussen God en mens. Het intellect is het typische orgaan, dat de mens onderscheidt van het dier. Door dit intellect, door deze bijzondere manier van denken, die ook wel intuïtie wordt genoemd, kan de mens de goddelijke werkelijkheid, de waarheid en het goede worden onthuld en zelfs direct geopenbaard. (Bij een onthulling gaat het meestal over het krijgen van een inzicht tijdens de studie van een tekst; bij openbaringen gaat het over een spontaan helder verschijnen van een Goddelijke mededeling over toekomstig gebeurtenissen of over hoe de mens bepaalde situaties dient te ondergaan. Denk bijvoorbeeld aan de Openbaringen van Johannes).
Geweten is weten
Ieder mens heeft een geweten, zelfs de grootste schurk.
Maar wat is geweten en waar komt dat vandaan?
Ons geweten, als specifieke bewustzijnsruimte kan in verbinding zijn met de Overblijfselen, waardoor een besef gevormd kan worden dat fragmenten van objectieve werkelijkheid (het kenmerk van Overblijfselen) bevat, die immers in ons zijn ontstaan door de werkzaamheid van de engelen tijdens de vorming van ons archaïsch bewustzijn. Deze sporen kunnen geactiveerd worden door die engelen, wanneer we ons voor hen openstellen, dan wel het geluk te hebben in een omgeving op te groeien die daar open voor staat. Als regel zal ons geweten voor een groot deel gevormd worden door onze deelname aan de gemeenschap. En dan zie je ook hoe zich dat ontwikkelt: als kind is de mens nog vol van idealen, wil de wereld verbeteren, de natuur beschermen, de arme mensen helpen…. Maar naarmate het kind ouder wordt en volwassen raakt, verdwijnen veel van deze idealen, als regel tot het niveau van de slapende mens.
Dat verandert pas wanneer deze mens wordt ‘Aangeraakt’ en zich gaat richten op de religieuze spiritualiteit en zich aansluit bij een authentieke traditie van zo’n religieuze orde, of iets van dien aard. Dan kan het gebeuren dat de invloed van de engelen weer terug komt waardoor ons geweten gezuiverd wordt.
Door ons streven naar een heldere waakzaamheid die ons de nodige inzichten geeft, kan het intellect geactiveerd worden, het intellect, de verbinding tussen mens en God (als engel), waardoor de mysteriën onthuld worden, en misschien zelfs wel openbaringen worden….
We leren het onderscheid tussen de objectieve waarheid en de fantasie binnen ons bewustzijn; waardoor ons oordeel zuiverder wordt en mildheid meer plaats krijgt.
Dit oordeel zal ons geweten opstuwen zodat de waarheid een vast deel van ons bestaan wordt, evenals de liefde en de schoonheid.
De Verandering
De mens gaat zich richten op verandering, zoekend naar zingeving, gevolg gevend aan het onbestemde verlangen, dat op de een of andere manier via ons magnetisch centrum is geactiveerd. Dat zoeken zal als regel met vallen en opstaan gepaard gaan. Het ligt voor de hand dat de geëngageerde zoeker via mooie en zinvolle reclameprogramma’s op de TV buis zich gaat aanmelden bij het spirituele groepje van de dag om na kortere of langere tijd tot de conclusie te komen dat het weinig meer oplevert anders dan lid te zijn van een gezelschap.
Meestal wordt er veel aandacht besteed aan zelf-realisatie en we leren voor ons zelf op te komen; we leren nee te zeggen als we dat nodig vinden, en worden we aangemoedigd voor de innerlijke spiegel te gaan staan en te zien wat zich daar toont. De meester of meesteres ontfermt zich over deze beelden en helpt ons de bevindingen een plaats te geven. Het motto is: alles is een illusie….
Afgezien van dit laatste kan zo’n groepje best nuttig zijn om meer in psychologisch evenwicht te geraken en beter in je vel te zitten. Maar dat is geen spiritualiteit, dat is psychologie en dat kan zeker z’n nut hebben. Over religieuze en ware spiritualiteit wordt gezegd dat je pas aan de ontwikkeling en groei (van de Ziel) kan beginnen nadat er sprake is van een zeker evenwicht in de psychologische structuur. De conclusie is dat het deelnemen aan dit soort groepjes in het algemeen geen kwaad kan, vaak is het tegendeel het geval; er ontstaat meer evenwichtigheid en dat kan zeker waardevol zijn.
Voor spiritualiteit moeten we ons wenden tot de reeds genoemde tradities. Daarbij gaat het niet zozeer over de institutionele religies, de kerken en kloosters, alswel over de esoterische tradities. De Westerse cultuur is in het algemeen gebaseerd op de oude Egyptische, Griekse en Romeinse culturen en hoe deze zich in allerlei gradaties hebben gemengd met het esoterisch Christendom, de Soefi’s, de Kopten, de Druïden. Veel mensen denken dat al het Wijze, Goede en Ware uit het Oosten moet komen, echter kent de Westerse spirituele cultuur net zo goed een schier ongeëvenaarde rijkdom.
En zo hebben we ons aangesloten, na vele vergissingen wellicht. En we worden aan het werk gezet: studie, oefeningen, meditaties, maar vooral: zelfreflecties. Dat is niet het zelfde als zelfrealisatie, in tegendeel. Zelfrealisatie, zoals ik dat opvat, is een deel van het Ego. Het zijn juist de zelfreflecties die een grote rol spelen en — zeer belangrijk — zich daarbij vooral richten op transcendent onderzoek van het zelf, het Ego. Het Ego is dat uitgebreide gebied in ons bewustzijn, dat ons in staat stelt als gebruikelijk lid van een gemeenschap te fungeren. Het centrum van dat Ego noemen wij ‘IK’.
Dat ‘IK’ bevat alles wat we ons aan begrippen, kennis, overtuigingen en meningen bezitten. en ons eigendom noemen. Natuurlijk geldt dat voor ons lichaam in de eerste plaats, maar er zijn nog talloze andere ‘ikken’ die we ook als ons bezit rekenen. Dat is wat we zijn, onze identiteit. En de meesten van ons menen dat die identiteit en die verzameling ikken alles is wat we zijn. Maar heel ons verhaal tot nu toe is gebaseerd op de overtuiging dat wij mens-engel zijn, mens en engel, door onze dubbele geboorte. Dat we weliswaar een sterfelijk lichaam bezitten, maar ook een onsterfelijke Ziel zijn.
Wedergeboorte, de derde geboorte
Ware spiritualiteit gaat ons helpen die dubbele geboorte weer te activeren. Je zou kunnen zeggen dat de twee eerste geboorten nu gevolgd worden door een derde geboorte, die dan ook in de traditie ‘wedergeboorte’ wordt genoemd. Wedergeboorte op zich heeft niets met ons biologisch lichaam van doen. met dien verstande dat we dat lichaam wel degelijk nodig hebben om de benodigde kennis en ervaring op te doen, die deze wedergeboorte mogelijk maken.
Wedergeboorte heeft niets te maken met de gebruikelijke misverstanden over reïncarnatie. Reïncarnatie, een begrip dat zo’n honderd jaar geleden naar onze contreien werd ingevoerd door mensen, Europeanen, waardoor een totaal verkeerd beeld naar het Westen werd gebracht.
Met groot succes overigens; aanhangers van deze ‘leer’ worden vooral gevonden onder de gefortuneerden, mensen die volop van het leven kunnen genieten, en daar node afscheid moeten nemen door de dood. Die dood verdween nu in zoverre dat de reïncarnatie in een nieuw biologisch lichaam binnen handbereik kwam, en het enige waarvoor je bevreesd zou moeten zijn is je Karma als ‘verzameling van al je lotservaringen. Het is wel zaak deze op een mooi niveau te houden, waardoor voorkomen wordt als schurk of erger nog, als dier, opnieuw geboren te worden. De werkelijk is iets simpeler: reïncarnatie heeft alles te maken met de vier elementen, aarde, lucht, vuur en water, waarmee ons lichaam en ons ego is opgebouwd en die na de dood uiteenvallen en weer opnieuw gebruikt worden voor de vorming van nieuw leven; hart, hond, bloemkool, etcetera.
Wedergeboorte is in werkelijkheid onze derde geboorte, als Aangeraakten. De derde geboorte of wedergeboorte is in feite waar het om draait in de ontwikkeling van het menselijke bewustzijn. De derde geboorte is de geboorte van de Nieuwe Mens, de Nieuwe Adam, de nieuwe Christus. En het is lang niet zeker of deze derde geboorte ooit plaatsvindt in ons bestaan. We zijn er van uitgegaan dat iedereen ‘aangeraakt’ wordt, daarmee vaststellend dat elk mens tot engel, middelaar, kan opgroeien.
Metanoia
Evenwel, ‘aangeraakt-zijn’ is niet het zelfde als wedergeboorte. Wedergeboorte is de aanduiding voor een langdurig proces van veranderen, van onthechten, van sterven van ons ego, van metanoia ofwel een wending en transformatie. En dat zien we in de praktijk van de wereld van alledag niet vaak gebeuren. Verreweg ‘de meeste mensen deugen wel’ maar zijn helaas in slaap gevallen.
Zij weten niets van wedergeboorte en helemaal niets van middelaarschap. Velen groeien op tot ‘nuttige‘ bewoners van deze planeet, leiden een werkzaam bestaan, betalen op tijd hun belastingen, en hun hypotheek en gedragen zich naar de regels, zoals deze door de maatschappij zijn afgesproken en bevestigd door wetten en protocollen.
Echter, ze weten weinig tot niets van de zin van hun bestaan, anders dan te streven naar ultiem welzijn. Slechts kleine groepjes mensen maken zich zorgen over de nuttigheid van al die technocratische nieuwigheden waarmee we heden ten dage worden geconfronteerd en waarvan we maar moeten afwachten of ze ons comfort en welzijn daadwerkelijk verbeteren.
Gelukkig hebben steeds meer mensen hun twijfels daarover en voelen zich medeveranwoordelijk voor het welzijn van de paneet die ze bewonen. Maar ze houden die ontwikkelingen niet tegen. In tegendeel, de grote bazen, met hun diepe zakken bepalen wel wat goed voor ons (en vooral voor hun honger naar macht en geld) is. Anderen, vooral wetenschappers, hopen op de ontwikkeling van nieuwe apparaten die het milieu en de aarde van de ondergang kunnen redden…. Weer anderen vinden hun welzijn in een spiritueel bestaan, hebben weet van andere vormen van bewustzijn en streven naar het bereiken van die vormen, waardoor ze het gevoel hebben de zin van het leven te ontdekken en te begrijpen. Maar ook zij moeten waakzaam zijn, de reli-industrie en pseudo-spiritualiteit draait op volle toeren.
Het Christendom, met name de orthodoxe deel, beschouwt hun ‘geloof’ als de ultieme waarheid en als de enige juiste vervulling van het mens-zijn. Zij wachten al sinds mensenheugenis op de (weder)komst van de wereldverlosser en hebben niet door dat deze Verlosser zich alleen kan tonen in het bewustzijn van de mens.
De wedergeboorte wordt dan vervangen door de wederkomst van de Verlosser en zo kan het gebeuren dat mensen zich presenteren als de persoonlijke realisatie van die Verlosser en hele volksstammen mee kan trekken in deze tragische vergissing.
Hoe kunnen wij zelf de wedergeboorte bereiken?
Dat kunnen we niet. Wij kunnen niet uit onszelf en op eigen kracht de wedergeboorte bereiken. We hebben begeleiding en hulp nodig. En dat zal ons worden gegeven, daar kan geen twijfel over bestaan.
In het boek openbaring van Johannes lezen we: (Openbaring3:20)
Zie, Ik sta aan de deur en Ik klop. Indien iemand naar Mijn stem hoort en de deur opent, ik zal bij haar binnenkomen en maaltijd met haar houden en zij met mij.
Maaltijd houden betekent gevoed worden door het Hemels brood, de voeding van de Ziel (Ruach). dat gaat niet zomaar vanzelf. Wij moeten wel in staat zijn die zachte klop op de deur van ons hart te horen en te verstaan. En dan klinkt er ook nog een stem: dat is de Stem van de Stilte, de stem die ‘spreekt in ons hart’. Dat wil zeggen in ons hartebewustzijn, de plaats die bestemd is als tehuis voor de Heilige, alleen de Heilige. Dat wil zeggen dat wij daar niets of niemand anders moeten toelaten. Het moet roerloos en stil zijn daar. En dat betekent nogal wat…. Het is immers bijna altijd druk daar in dat hart, met van alles en nog wat waarmee we dat hart dagelijks en voortdurend vullen.
Daarom is Kenosis, Onthechting, noodzakelijk.
Kenosis, onthechting, een sterven
Ons bewustzijn moet leeg en stil zijn. Een stille, lege ruimte, die gericht is op de Heilige. We luisteren naar de klop op onze deur, en alle ‘Ikken’, waarmee we ons bewustzijn dagelijks vullen, alles is stil, transparant. Alle aandacht, al onze aanwezigheid is gericht op ons hart, de hartruimte die we zijn. Het is een stervensproces, het sterven van al onze aangeleerde en aangetrokken identiteit.
En dan kan zich het wonder voltrekken, het wonder van de Goddelijke Aanwezigheid in ons hartbewustzijn, die in de Kabbalah de Shekinah wordt genoemd. Maar we kunnen haar ook Maria noemen, of de Sophia,…. En zij vult de ruimte die we zijn met een zacht licht, dat langzaam, door de tijd heen sterker zal worden. We ervaren hoe de Ziel, Ruach, die wij werkelijk zijn een deel wordt van het Goddelijke Bewustzijn.
Dat licht ervaren we als een vreugdevullende Aanwezigheid, en als een steeds sterker wordende verbinding[3]:
Het Lied van de Nacht;
en drukt mij aan Uw borst,
mijn handen strelen Uw doorgroefd
maar altijd jong gezicht.
Wij kijken naar elkaar
met ogen diep als de oneindigheid
in ogen samenvallend met de bron
van alles wat bestaat.
Uw haren waar mijn handen
zacht mee spelen
raken teder aan mijn hals
en doen (o, wonder) Minnaar
en Beminde samenvloeien.
Laat mij sterven van vervulling,
want leven kan ik niet.
Neem Uw woonplaats in mijn hart
en voer mij met U mee,
zo hoog, zo diep
dat mijn bestaan ten einde komt.
Waarna ik treurend achterblijf,
ontroostbaar wacht
tot U opnieuw verschijnt,
want zalig zijn slechts zij
die treuren in de nacht.
Hun treuren (niet de woorden)
wordt een lied
dat klinkt over de grenzen van de ruimte,
een lied dat zacht klinkt in de nacht,
een eigen leven leidt
en vormen schept
en zoekt voor Wie het is bestemd.
Zijn Stem valt in, onmerkbaar eerst,
maar langzaam luider wordend,
tot Hij alles overstemt,
het lied van de verliefde Zange; tot het Zijn lied geworden is:
[1] Bron: Op 5 juni 2025 geraadpleegd van https://nl.wikipedia.org/wiki/Universeel_bewustzijn
[2] Bron: De scherpping van Adam (circa 1511) – Michelangelo, fresco Sixtijnse Kapel, Vaticaan
[3] van Ruud Tegelaar, Pseudoniem van dichter met ongepubliceerd werk
