Alles is een wereld

Henny Sol

3-4-2023; Uit: Yoga Vizier, www.yoganederland.nl 2023-2

Elke yoga houding heeft een oneindig aantal deuren. De eerste deur open je als je gaat zoeken naar hoe het ongeveer moet. Daarna kun je gaan voelen hoe het voelt. Of je kijkt naar waar de adem komt en waar niet. Of je reikt voorbij je uiteinden. Of je ontspant wat je kunt ontspannen, want je doet al snel te veel. Heel veel tweede deuren die stuk voor stuk ruimtes ontsluiten waarin je weer nieuwe deuren zult vinden. Er is daar geen einde.

Het bureaublad waaraan ik dit schrijf komt van Ikea. Houtlamellen geplakt op spaanplaat. Iemand heeft dat ooit verzonnen en uitgedacht wat de meest efficiënte manier is om het te maken. De heel mooie kastjes onder het blad heeft wijlen mijn schoonvader bedacht en gemaakt. En als ik opkijk zie ik aan de muur een afbeelding van strijders te paard. Vermoedelijk uit de Bhagavad Gita:

“Bevoorrecht zijn de Kshattriya’s, o zoon van Pritha, wanneer zij ongevraagd zo’n strijd toebedeeld krijgen, die hun de poort des hemels opent.”

(Keus, 1971, p. 32)

Die zin ontroert me nog steeds. Nee, de Bhagavad Gita is ook niet in een uurtje neergepend. Naast mijn bureau mijn zelfgemaakte dido vogel; een feniks die ik eens in een droom zag en de dag daarop ben gaan maken. Met daarnaast een krijttekening van een ooit bevriende kunstenares waarin ik Ida en Pingala als op elkaar staande haviken naar de Sushumna zie kijken.

Tijdens het schrijven verschijnen de letters haarscherp op mijn beeldscherm. Dat beeldscherm is bedacht, gemaakt en wordt ongetwijfeld in een cyclisch proces voortdurend verbeterd. Mijn laptop, muis, keyboard. Uren denkwerk om het te verzinnen, te verbeteren, te produceren en naar de consument te brengen. En elk stuk software op mijn laptop is op zich al weer het resultaat van een bizar aantal uren denkwerk van honderden mensen. Dan heb ik het nog niet over de paar honderd boeken achter mijn rug die elk ook weer de neerslag zijn van heel wat uren denken, schrijven, herschrijven, redigeren.

Als ik door de balkondeuren van mijn werkkamer naar buiten kijk, naar de bomen, de vogels, de lucht en de wolken is het niet anders. Miljoenen jaren ontwikkeling die samenkomen in dit precieze moment, dit hier-en-nu. Gemaakt of gegroeid maakt niet zoveel uit. Wat mensen maken is toch ook allereerst van binnen gegroeid. Maar het is verbijsterend die miljarden uren gedoe die mij — eigenlijk- omringen. Eigenlijk. Want wanneer sta ik daar nou ooit bij stil?

Verandering en ervaring

Pas wanneer het niet gaat zoals ik wil, als ik iets wil veranderen of verbeteren ga ik me verdiepen in hoe iets in elkaar zit en hoe het werkt. Pas dan kan ik iets gaan beseffen van hoe het zo geworden is.

Dan open ik een eerste deur en blijkt dat wat een simpel geheel leek, bij nader inzien complexer is, is samengesteld uit delen. En elk deel vormt weer een nieuwe deur, die ik kan openen of dicht kan laten. Enzovoorts. Elk deur die ik open ontsluit een wereld, vaak met een eigen jargon, eigen begrippen.

Als ik loodgieter wil worden moet ik een opleiding volgen om mij alle ins en outs van dat vak eigen te maken; te verbinden met alle ervaring die ik al heb. Wat ik al weet maakt het mogelijk om wat ik nog niet weet op te nemen. Als ik werkelijk niets zou weten zou ik ook niets kunnen leren. Je hebt altijd een beginpunt nodig.

Met een yoga houding werkt dat net zo. Pas als ik gewend ben aan de houding ga ik merken dat voeten of handen anders plaatsen verschil maakt. En dat de adem mij kan helpen om me nog beter te voegen in de houding. En wat voor verschil ik kan maken door aandacht, door concentratie, door te reiken voorbij mijn uiteinden. Je kunt veel hebben aan iemand die de zoektocht al heeft meegemaakt, die meer ervaring heeft met de houding, maar uiteindelijk is die zoektocht persoonlijk; al is het maar omdat het onmogelijk is een yogahouding net zo te doen als degene op de yogamat naast je. Je moet je eigen creativiteit gebruiken om de houding op alle mogelijke manieren te ontdekken en zo je die houding eigen te maken. De houding doet er ook op zich niet zo toe; het gaat meer om wat het zoeken naar die houding zichtbaar maakt in jezelf.

Een eerste deur die ik zie ziet er voor iemand anders heel anders uit. De deuren die ik zie en kan openen of dicht kan laten zijn resultaat van ervaring, van wat ik heb meegemaakt en hoe dat is neergeslagen in wie ik ben. En dat geldt voor alle deuren; ook voor die deuren die ik nu nog niet kan zien. En ook de wereld die ik zie verschijnen als ik een deur open is resultaat van ervaring. Maar waarom open ik de ene deur en laat ik een andere deur dicht?

Ken uzelf

Ook binnenin zijn de dingen gegroeid. Je kunt je afvragen waarom je iets wil. En wat het dan precies is wat je wil. Daar is weer die eerste deur die –als je die deur opent- laat zien dat ook de dingen binnenin uiteindelijk minder eenvoudig zijn dan je in eerste instantie denkt. Want wat je wil heeft een ondergrond, is gegroeid op je ervaring. Het is niet voor niks dat op de tempel van Apollo in Delphi stond: Ken uzelf.

De woorden waarin je denkt, de beelden die je voor ziet. Ze hangen misschien zelfs ook samen met wat je nog ervaren moet; als een soort van nog niet met ervaring ingevuld deel van je blauwdruk. En sowieso betekent elk woord dat je gebruikt voor een ander toch net even iets anders.

Het werpt je terug op jezelf. Wie ben ik? Wat wil ik en waarom? De mogelijkheden om je te verdiepen zijn eindeloos. Je kunt je verdiepen in een vak of studie, een woord, een gedachte, een ander mens of jezelf. Welke deuren open je en welke laat je dicht?

Uiteindelijk gaat het er denk ik om dat je iets beter wil kennen om iets beter te kunnen. Waarom je dat wil is weer zo’n eerste deur waarachter zich van alles verbergt. Maar deuren hoeven niet perse geopend te worden. Al is het wel handig als je beseft dat er altijd nog meer deuren zijn.

Op allerlei manieren kun je in nieuwe werelden belanden. Al ga je misschien het snelst als denken en doen elkaar afwisselen, min of meer in balans zijn. Denken om de dingen beter te verzinnen, te onderzoeken waarom het goed of fout liep. Doen om te kijken of wat je bedacht ook zo werkt; doen om ervaring op te doen. Vertrouwen op jezelf, op dat wat je denkt en voelt er toe doet, is een begin.

Noten

^[1] Bron: Krishna en Arjuna (18e-19e eeuw) — kunstenaar onbekend, tapijt
^[2] Bron: Werelden in werelden — illustratie BarbaraALane, pixabay
^[3] Bron: Druppels in druppels — illustratie BarbaraALane, pixabay