En het ontstaan van de Zoroastrische stiltetorens
Monique Stommel[1]
Wijsheidsweb, 2 juli 2019
Lang geleden, in het oude Chorasmië, in het land aan de oevers van de rivier de Amu Darya op de grens van wat nu Turkmenistan en Uzbekistan heet, lag een welvarend rijk.
In het rijk heerste een machtige koning die met strenge hand regeerde. De onderdanen hadden het goed naar hun zin want de rivier gaf overvloedig water, de grond was vruchtbaar, de oogsten waren rijk en de mensen leefden er in vrede.
Om de welvaart te behouden en zo min mogelijk te verspillen werden er speciale wetten uitgevaardigd. Een ervan was dat oude, nutteloze, mensen die meer gingen kosten dan zij konden bijdragen, naar een verlaten plek op een naburige berg moesten worden gebracht en daar worden achter gelaten. Zo gezegd, zo gedaan …
Op een dag besloot de jonge Chilpik dat de tijd was aangebroken om zijn oude vader weg te brengen. Het was een hele tocht.
Halverwege de berg hield Chilpik halt om even uit te rusten. Hij stapte van zijn paard en keek naar zijn vader, vervolgens keek hij om zich heen en zuchtte meerdere keren diep. De vader begon zachtjes te lachen.
“Waarom lacht u nu vader”, riep de zoon getergd uit, “ik wil u naar de berg brengen om u daar achter te laten”.
De vader antwoordde:
“Ach ja mijn zoon, dat begreep ik al, ik moest even lachen want ik herinnerde mij zojuist dat ook ik op een dag, toen ik net zo oud was als jij, mijn vader wegbracht naar de berg. Precies op deze plek stapte ik af om even te rusten, net als wij nu …”
Het duurde even voor het tot Chilpik doordrong wat zijn vader vertelde en toen ineens besefte hij wat hij aan het doen was. Hij stelde zich voor hoe het zijn vader zou vergaan zo alleen op de berg, hij dacht aan zijn eigen kleine zoon … hij zag voor zich hoe ook híj op een dag zou … Nee, … die gedachte was onverdraaglijk. Hoe kón hij zijn dierbare vader wegbrengen en achterlaten op de berg?
Chilpik maakte rechtsomkeer en reed met zijn vader naar huis.
Eenmaal thuis dacht Chilpik, nu moet ik wel wat verzinnen, want je kon natuurlijk niet zomaar de wet overtreden… Het zou hem de kop kunnen kosten als iemand erachter kwam dat hij zijn vader niet op de berg had achtergelaten. Koste wat kost moest de oude man verborgen blijven.
Chilpik bouwde een hoge muur rond het erf van zijn huis tegen pottenkijkers en achter in het huis richtte hij een kamertje in. Daar kon zijn vader wonen. Na zonsondergang kwam de oude man naar buiten om een luchtje te scheppen en bespraken vader en zoon de dagelijkse gang van zaken.
Een jaar ging zo voorbij. En nog een … Maar hoeveel Chilpik ook van zijn vader hield, een ideale situatie was het natuurlijk niet. Hoe lang zouden ze het kunnen volhouden op deze manier? De vader werd bleker en bleker en Chilpik maakte zich steeds meer zorgen.
Het begon de buren op te vallen dat Chilpik zo teruggetrokken leefde en geen gasten meer ontving.
Op een dag werd de grote koning ernstig ziek. Dokters kwamen en gingen. Medicijnen, gebeden, offers … niets hielp.
Toen Chilpik’s vader dit hoorde plukte hij een speciale plant, met het sap bereidde hij een tinctuur en zei:
“breng dit maar naar de koning”.
Dat deed Chilpik en de koning genas binnen enkele dagen.
“Hoe kan dat nou Chilpik”, wilde de koning weten, “hoe lukt het jou wel om mij te genezen?”
Dít is mijn kans, flitste het door het hoofd van Chilpik, nu of nooit… en hij vertelde de koning over zijn oude wijze vader die altijd overal raad op wist en die hem altijd bij alles hielp, dat zijn vader nu bij hem woonde omdat hij hem niet op de berg had willen achterlaten. Dat hij dat tegen niemand had durven zeggen omdat hem dan de doodstraf boven het hoofd had gehangen.
Toen zag de koning in hoe verkeerd zijn wet voor oude mensen was geweest. Hoeveel kennis en kunde er zo werd verspild. Chilpik’s vader had zelfs zijn leven gered.
De koning vaardigde meteen een nieuw decreet uit: Geen levend mens mocht meer op de berg worden achtergelaten om te sterven. Voortaan zou er voor alle ouderen worden gezorgd, tot hun tijd gekomen was. Pas na het overlijden zouden hun lichamen de berg worden opgedragen en worden neergelegd op het dak van een speciale toren, waarna de vogels zich over hen konden ontfermen.
De eerste toren werd ‘Chilpik’s toren van de stilte’ genoemd ter herinnering aan de moedige Chilpik en zijn wijze vader.
Vanaf de weg van Nukus naar Urgench is het silhouet van Chilpik’s toren nog te zien. De vervallen toren staat op een hoge heuvel, met zicht op de wijde omtrek en de Amu Daryarivier.
Noten
[1] Met dank aan de Uzbeekse gids Guli
[2] Bron: stiltetoren uit de 2e-4e eeuw
[3] Bron: stiltetoren vanuit de lucht
